ZEYNEP CANDAN AKTAŞ 3 Ocak 2022, BES açısından çok önemli bir başlangıç oldu. Gönüllü BES ve OKS tarafında faizli emeklilik planı sahipleri, bu tarihten itibaren BEFAS'tan fon seçmeye başladı. Faizsiz emeklilik planı sahipleri ise 1 Nisan 2022'den itibaren BEFAS'tan tercihte bulunabilecek.
Bireysel Emeklilik Sistemi'nde (BES) sunulan ürünlerin hepsi, neredeyse standart ürünler. Değişik adlardaki emeklilik planlarının hepsi, sistemde 10 yılı tamamlayan ve 56 yaşını bitirenlere emeklilik vadediyor; Farklılıklar; ödeme yöntemi, vadesi, tutarı, hitap ettiği katılımcı kitlesi, sunulan fonlar ve kesintiler konusunda... BEFAS'ın başlamasıyla bir anlamda sistem herkes için eşitlenmiş olacak. Bütün BES katılımcıları yukarıda saydığımız faizli/faizsiz fonlardan seçim yapabilecek. BEFAS sonrası bütün BES şirketlerinden sistem dahilindeki fonların hepsine erişim mümkün olduğuna göre katılımcılar, hangi BES şirketinden emeklilik sözleşmesi imzalayacağına veya hangi şirkete aktarım yapacağına nasıl karar verecek? Farklılıklar, ayrıştırma nerede olacak?
DEVLET KATKILARI
BES şirketi tercihinde en önemli nokta, devlet katkılarının getirileri olarak karşımıza çıkıyor. Devlet katkısı fonlarını BEFAS'tan seçemediğimize göre, seçilen şirketin devlet katkısı fonunun iyi getiri sağlamasına dikkat etmek gerekiyor. 2021 yılında faizli devlet katkısı fonlarının hepsi zarar ettirdiğinden, faizsiz emeklilik planlarına bağlı olarak, faizsiz devlet katkısı fonları sunan ve fonları iyi getiri sağlayan şirketler, bir anlamda BEFAS sonrası avantaj elde ediyor.
HESAPLARIN TAKİBİ
BES'te, bütün BES şirketlerinin hem internet üzerinden çalışan siteleri, hem de mobil uygulamaları mevcut. Şirketlerin hepsi katılımcılara günlük portföy dökümlerini gösterirken, fonların o günkü fiyatı, portföydeki adedi, hesaptaki nakit ve fon hareketlerine ilişkin ekstreler gibi detayları bazen göstermiyor. Hatta çoğu şirket, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından fonların hepsine verilmiş olan kodları kullanmıyor. Bu da katılımcıların portföylerindeki fonların TEFAS veya başka uygulamalarla eşleştirilmesini ve analiz edilmesini zorlaştırıyor. Bu nedenle BES'e hangi şirket aracılığı ile gireceğine karar verecek katılımcılar, öncesinde, fon ve portföy gösteriminin nasıl olduğu konusunda detaylı bilgi almalılar.
BÜTÜNLEŞİK EMEKLİLİK PLANLARI
Bütünleşik emeklilik planı denilen, sigortacılık ürünleri içeren paketlerle birlikte, katılımcılara ek faydalar sunulabiliyor. Bütünleşik emeklilik planları; bireysel emeklilik planı ile özel sağlık sigortası, tamamlayıcı sağlık sigortası, ferdi kaza sigortası, hayat sigortaları ve seyahat sağlık sigortalarının biri veya birkaçı ile oluşturulabiliyor. Bütünleşik emeklilik planları ile sunulacak ek katkılar; asgari yüzde 30 indirimli olanlar (check-up, göz muayenesi, diş röntgeni) ve ücretsiz sunulanlar (ambulans, sigorta ürünleri, acil sağlık hizmeti) olarak ayrılabilir. Bu nedenle BES'e ilk defa girecekler veya aktarım yoluyla bireysel emeklilik şirketini değiştirmeyi düşünenlerin sunulan ek katkıları incelemelerinde fayda var. Bütünleşik emeklilik planları ile birlikte sunulan sigortacılık ürünlerine nispeten daha uygun fiyatlarla erişmek mümkün olabilir.
EK AVANTAJLAR
BES şirketleri özellikle yılın bitimine doğru, sisteme katkı payı yatıran katılımcılara ek avantajlar sağlıyor. Bu avantajlar bazen matbu tutarlar, bazen de sisteme yatırılan katkı payıyla orantılı tutarlar oluyor. Diğer yandan BES şirketleri, kredi kartları ve perakende zincirleriyle anlaşmalar imzalayarak katılımcılara avantajlar sağlayabiliyor. Kredi kartlı katkı payı ödemelerinde, BES'e yatırılan katkı paylarına puan veren ve bunu BES'e aktaran şirketler olduğu gibi perakende zincirleriyle anlaşmalı BES şirketleri de bulunuyor. BES şirketlerinin sisteme aktardığı avantajlar karşılığında devlet katkısı da alınabiliyor. BES şirketleri bu uygulamalarıyla çok standart bir ürün olan emeklilik planlarını farklılaştırmaya, katılımcıyı sistemde daha fazla biriktirmeye teşvik ediyor. Ek avantajlar gözünüze çok küçük rakamlar gibi görünebilir. Ancak bu ufacık katkılar, uzun yıllar boyunca sistemde kalacağından, birikimin artmasına çoğalan bir destek sağlayacaktır.
İLETİŞİM POLİTİKASI
Bankalar aracılığı ile bireysel emeklilik sistemine dahil olmak, katılımcılarda güven duygusu sağlasa da, bankadaki memurların yer ve görev değişimi, bireysel emeklilik ürünlerinin takibinde katılımcıyı sahipsiz bırakıyor. Diğer yandan bankalar aracılığı ile sisteme dahil olan katılımcıların pek çoğu, bireysel emeklilik hesaplarının bankalarda tutulduğunu zannediyor. Bu da kafaların karışmasına ve doğru iletişim yönteminin bulunamamasına neden oluyor. Bireysel emeklilik sistemi gelişip büyüdükçe, BES şirketlerinin katılımcı sayısı arttıkça, katılımcılara ulaşmak, katılımcıların şikayet ve taleplerine cevap vermek giderek zorlaşıyor. Bireysel emeklilik şirketleriyle ilgili şikayetlerin en başında katılımcıların istek ve taleplerini, BES şirketlerine ulaştıramamaları, sorularına yanıt alamamaları ve istenen evrakların alındı bilgisinin, taraflarına iletilmemesi geliyor. Halbuki teknoloji çağında, katılımcılara teyit mesajı göndermek, işlemlerinin hangi aşamada olduğunu bildirmek o kadar da zor olmamalı, değil mi?
Yukarıda başlıklar halinde sunulan unsurlar, gerek sisteme ilk defa girişte, gerekse de aktarım taleplerinde katılımcılar tarafından mutlaka göz önüne alınmalıdır.
