Kripto paralar, hukuk ve regülasyon

Bitexen CEO'su Yahya Tuğyan Erdem, dünyada kripto paralara ilişkin hukuk, regülasyon ve gelişmeleri Para Dergisi için kaleme aldı.

"Kripto paralar, ortaya çıkışı itibari ile kendi kuralları ile işleyen mutabakat sistemlerini kanunlar olarak görmüşlerdir. Bitcoin'in ortaya çıkışında yer alan e-posta gruplarında Satoshi Nakamoto, Ray Dillinger, Hal Finney gibi isimler ile birlikte tartışıldığı esnada kuralları tanıtılmış ve bu e-posta zincirlerinde yer alan kurallar günümüzde yer alan finans ve hukuk sistemine tam uyumlu olarak planlanmamıştır. Kripto paraların ve türevlerinin; yatırım aracı, değişim aracı veya alım-satım işlemlerine konu olması ve popülerliğinin artması ile de regülatif olarak dikkat çekmeye başlamıştır.

Hukuk anlayışı ve kripto paralar

Hukuk sisteminde yer alan bazı anlayışlarda kazuistik yöntem izlenir ve önce olayların oluşması ve ardından hukuk kurallarının hak ve sorumlulukları düzenlemesi sağlanır. Kripto paraların merkeziyetsiz blokzincirler üzerinden gerçekleşmesi, klasik IBAN ya da SWIFT kodları yerine kriptografik adreslerin kullanılması ve transferlerin açıkça gerçekleşirken kimlik bilgilerinin ortaya çıkmaması konusu kanun koyucular ve otoriteler tarafından ilk çekince konusu olmuştur. Bu sebeple dünyanın birçok ülkesinde tamamen gizlilik esaslı Monero (XMR), Dash (DASH) gibi kripto paraların kullanımı ve alımı satımının sınırlandırıldığı gözlemlenmektedir.

Vergilendirme

2020 yılı ve devamında ise kripto paralar ile kazanç elde eden birey sayısının yükselmesi, kurumsal yatırımcı sayısının artması sebebi ile ise tüm dünyada vergilendirme konusu dikkat çekmiştir. ABD otorilerinden IRS, tüm kripto varlık yatırımlarını da diğer yatırımlar ve kazançlar gibi vergilendirmeye başlamıştır. Kısa vadeli ve uzun vadeli yatırımların getiri-kayıpları yatırımcılar tarafından beyan edilmesi ile vergiler doğmaktadır. Vergi gelirlerinin platformlar üzerindeki işlemler ile ortaya çıkması sebebi ile kripto varlıklarını kendilerine ait cüzdanlarda saklayan yatırımcılar için ise kendilerine ait cüzdanları bildirim yükümlülüğü gündeme gelmiştir.

Olumlu gelişmeler

Kripto varlıkların dünyada hedeflenen 'cashless society' (nakitsiz toplum) ve 'open banking' (açık bankacılık) hedeflerini hali hazırda sağlıyor olması ve buna ek olarak geleneksel bankacılıktan daha verimli çalışabileceğinin ispatlanabilesi sebebi ile bazı ülkelerin de bu konuda pozitif adımlar attığını gözlemleyebiliyoruz. 2021 yılı içerisinde El Salvador ülkesi yönetimi, Bitcoin'i resmi para birimlerinden biri ilan ederek büyük bir adım gerçekleştirdi. Avrupa Birliği ise negatif görünümlü olarak karşılansa da kara para aklamayı önleme direktiflerine kripto paraları dahil etmeye başladığı süreçte kripto varlıkların menkul değer (security) sınıfına dahil olabilmesini sağlayıcı çalışmalara izin vermiş ve öncülük etmiştir."