PARA DÜNYA/ ALEV RİGEL Parisliler, SUV (Sport Utility Vehicle – Spor Amaçlı Araç) olarak da bilinen 4x4 arazi araçlarının, kent merkezindeki park alanlarına üç kat fazla park parası ödemesi konusunda yapılan oylamaya "evet" dedi. Paris belediyesinin önerisi üzerine yapılan oylama, hava kirliliğinin azaltılmasına ve iklim krizinin yatıştırılmasına da imkan tanıyacak.
Seçime katılmaya hak kazanmış bir milyondan fazla Parisli varken sadece 78 bin kişi oy kullandı ve yüzde 54.55 oranında bir evet oyuyla teklif yürürlüğe girmiş oldu. Katılımın çok düşük düzeyde olmasına rağmen çevreyi, otomobillerden daha çok kirleten SUV'lerin sahipleri hayal kırıklığına uğradı. Buna göre kent dışından kent merkezine giren bütün dört-çarpı-dörtler, hem benzinli hem elektrikli olan ve 1.6 tonu geçen hibrid (melez) araçlar ve iki tondan daha ağır elektrikli araçlar için, bir saatlik park ücreti 18 euro olacak. Diğer küçük boyutlu otomobillerin sahipleri, eskiden olduğu gibi park için saatine 6 euro ödeyecekler.
Paris belediyesinden yapılan basın açıklamasında, SUV'lerin sayısı, önceki yıllara oranla büyük artış gösterdi. Kapladıkları alan ve kirlilik oranları dikkate alındığında SUV'ler, çevre düşmanı araçlar olarak biliniyor. Ama SUV satışları, küresel olarak artış trendinde. Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA – International Energy Agency) verilerine göre SUV'ler, 2022'de motorlu araç satışında yarı yarıya paya sahip. Avrupa, ABD ve Hindistan'da bu oran çok daha fazla. Ancak büyük araçların satışının bir bedeli var. Yapımları için, otomobillerden daha çok kaynak ve emek gerekiyor. Çok daha fazla yakıt tüketiyorlar. Bütün dünyada 330 milyon SUV'nin yollarda olduğu tahmin ediliyor. Bunların atmosfere yükü ise, yıllık bir milyar ton karbon dioksit. SUV'ler bir ülke olsaydı, dünyaya en çok karbon dioksiti salan 10 ülkeden biri olurdu. Yine IEA'nın tahminleri, elektrikli araç satışının yetersiz kaldığını, bunların dünya iklimini olumlu değiştirecek bir kapasiteye henüz ulaşmadığını gözler önüne seriyor.
1 EYLÜL'DE YÜRÜRLÜĞE GİRECEK
Paris'teki seçimde alınan karar, seçici komisyon ve yerel yönetimlerin de onaylamasından sonra bu yılın 1 Eylül günü yürürlüğe girecek. Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, oylamadan sonra Paris halkına teşekkür etti ve kentin gelecekte çok daha temiz bir havaya sahip olacağını, ekosistem, yol güvenliği ve halkın sağlığı için sevindirici bir uygulamaya imza attıklarını vurguladı. "Paris'te gelecek kuşaklar, sağlıklı bir ortamda büyüyecekler" ifadesini kullandı.
Hidalgo, kenti ikiye ayıran Seine Nehri'nin yakınlarına motorlu araç sokmamasıyla tanınıyor. Kentte, yaya dostu düzenlemeler yapması, kendisine hem taraftar hem muhalif kazandırıyor. Geçen yıl da elektrikli skuter'lerin yasaklanmasıyla sonuçlanan bir referandum yaptırmıştı. Sinop'la kardeş şehir olan Lyon kentinde ise oylamaya gerek duyulmadan, SUV kısıtlamaları uygulamaya kondu.
KARAR PROTESTO EDİLDİ
Gelelim tepkilere. "40 millions d'automobilistes" (40 milyon motorlu araç sürücüsü) adlı kuruluş, SUV'ler aleyhine yapılan düzenlemelere karşı çıkmakta gecikmedi. 2005 yılında kurulan bu grup, belediyenin motorlu araçlarla ilgili aldığı her kararı şiddetle eleştiriyor. Paris periferisinde (périphérique parisien) 70 km'lik, kent içinde de 30 km'lik hız sınırına, kirlilik kısıtlamalarına ve radarla hız kontrolüne karşı çıkan grup, SUV'lere getirilen fahiş park parası uygulamasını da protesto ediyor (Périphérique parisien, kent merkezini çember gibi saran otoyoldur. Araç sahipleri bu yolu kullanarak istedikleri yerden Paris'in bir mahallesine girebilir ya da kent dışı yollara yönelebilir). X platformuna (eski twitter) görüşlerini yazan kuruluş, "Aracın şekli gibi saçma bir bahane ileri sürülerek alınan kısıtlama kararlarına karşı tavır almalıyız" ifadesini kullandı.
Fransa'nın prestijli gazetesi Le Monde, çalışanların yeni uygulamayla her gün 225 euro park parası vermek zorunda kalacağını yazdı. Bu da 22 iş gününde 4 bin 950 euro'nun, sadece park parası olarak ayrılması anlamına geliyor. Paris'te trafiğe kayıtlı 892 bin araç olduğunu kaydeden gazete, bunun neredeyse yarısı olan 438 bininin SUV olduğunu, sadece Renault Captur ve Peugeot 2008'in, SUV olmalarına rağmen, SUV kapsamına girecek ölçülerde olmadığını ifade etti (Le Monde gazetesi, önde gelen yaşlı yönetici/gazetecilerinin, sabah haber toplantısını ayakta yapmasıyla tanınır. Çöp sepetleri de eskiden metro biletleriyle dolu olurdu. Ama artık çalışanların aylık abonman kartları var).
Chelsea Traktörü
SUV, bir otomobil sınıflamasıdır. Yolcu otomobili (passenger car) ile arazi aracı (off-road vehicle) özelliklerinin karmasıdır. Dört tekerlek çekişlidirler ve aracın yerden yüksekliği normalden daha fazladır. Böyle bir tanımlama yaptık ama her motorlu araç yapımcısının ve her ülkenin ortaklaşa anlaşmaya vardığı bir tanım yoktur. Bazıları hafif kamyonet kabul eder, bazıları arazide hareket etmeye uygun bir "crossover" araç olduğunu söyler (hem önden hem arkadan çekişli kullanmak için tasarlanmış araçlara crossover -çapraz geçişli- denir). SUV'ler, 1930'lardan beri vardır ama daha çok askeri alanda kullanılmıştır. 1949'da ilk kez sivil kullanım için yapılmış olmakla birlikte gerçek anlamda SUV, 1984'te Jeep Cherokee ile ortaya çıkmıştır. 1990'larda ve 2000'lerde popülaritesi hızla arttı. SUV'ler, hem çevre hem de güvenlik açısından eleştirildiler. Ayrıca çok fazla yakıt harcadıkları için çevreye dost olmayan bir araç olarak damgalandılar. Ağırlık merkezi yüksek olduğundan SUV sürücüleri, kendilerini sık sık devrilmiş ya da yoldan çıkmış buldular. Sürücünün her yeri iyi görememesi sonucu, yayalara çarpma olayları da sık yaşandı. Ek olarak bir SUV kullanmak, sürücüye güven verdiğinden dikkatli ve ihtiyatlı sürüşlere gerek duymuyorlardı. İngiltere'de 2020'lere kadar bu araçlara SUV denmedi. Çiftçilerin kullandığı araçlara benzetilerek ona "Chelsea Traktörü" adını verdiler. Avrupa Komisyonu da bir tanımlama yaparak noktayı koydu: J segmenti araç (Motorlu araçlar, küçükten büyüğe olmak üzere A, B, C, D, E, F, S, M ve J olmak üzere dokuz sınıfta toplanır).
İspanyol asilzadesi
Anne Hidalgo, İspanya doğumlu Fransız politikacı. 2014 yılından beri Paris belediye başkanı. Soyadı, "İspanyol asilzadesi" demek. Sosyalist Parti üyesi ve Fransa tarihinde ilk kadın belediye başkanı. 2001-2014 arası belediye başkanlığı yapan Bertrand Delanoe'nun birinci yardımcısıydı. Delanoe, üçüncü dönem için başkanlık istemeyince, kendisi aday oldu. Ocak 2015'te 11 kişinin hayatını kaybettiği, 11 kişinin de yaralandığı Charlie Hebdo karikatür dergisi binasına yapılan silahlı saldırı, Kasım 2015'te olan ve gayri resmi kaynaklara göre 132 kişinin öldüğü Paris saldırıları, 90 kişinin öldüğü Bataclan Tiyatrosu katliamı, tamirat sırasında dikkatsizlik nedeniyle çatıda çıkan Notre Dame Katedrali yangını, Covid-19 pandemisi, Hidalgo'nun döneminin önemli olaylarından bazılarıydı. Hidalgo 2021'de, Paris'in otoparklarının yarısını kaldıracağı, ünlü Champs-Elysees bulvarını fantastik bir bahçeye çevireceği yönünde sözler verdi (Champs-Elysees, Paris'in en güzel caddesi olarak gösterilir. 1.9 km uzunluğunda, 70 metre genişliğindedir. Adını Yunan mitolojisindeki Elysion Ovaları'ndan almıştır. Elysion Ovaları, kahramanlık gösteren ve erdem sahibi her ölümlünün nihayetinde gideceği yerdir. Luksor Dikilitaşı'nın bulunduğu Concorde Meydanı'ndan başlar, Zafer Takı'nın bulunduğu, eski adı "Etoile" olan "Charles de Gaulle Meydanı"nda biter).
Hidalgo, 2022 başkanlık seçimlerinde aday olduğunu açıkladı. Fakat yüzde 1.75 gibi en düşük oy oranını elde etti.
Anne Hidalgo, İspanya'nın Cadiz eyaletinin San Fernando kasabasında doğdu. Ailesi, İspanya İç Savaşı'nın sona ermesinden hemen sonra Fransa'ya göç etti. Aile Lyon'a yerleştiğinde Anne Hidalgo, burada üniversite öğrenimi gördü. 1982'de görev gereği Paris'e gitti. 1997-2002 arası, Lionel Jospin hükümetinde üç değişik bakanlıkta görev aldı. 2013'te yaptığı işlerden toplam 8 bin 200 euro kazanıyordu. Paris'e belediye başkanı seçildiğinde maaşı aylık 8 bin 650 euro oldu.
Hidalgo, 1789 Fransız İhtilali'nden bu yana geçen 235 yılda sadece 14'üncü belediye başkanı. Çünkü 1794–1870 arası, Paris'in kısa ömürlü sadece dokuz belediye başkanı oldu. Geri kalan zamanda Paris, bir kurul tarafından yönetildi. Belediye başkanları kısa ömürlüydü çünkü ilk başkan Jean Sylvain Bailly, giyotinde kafası kesilmişti. Jerome Petion de Villeneuve'ü kurtlar yemişti (Fransızlar, akşam güneşin batmakta olduğu saatlere "entre chiens et loups" -köpekle kurt arası- derler. Çünkü o saatlerde köpekler ortadan çekilir, yerini kurtlar alırdı. İnsanlar da karanlıkta köpekle kurdu birbirinden ayırt edemezdi. Tehlikeli saatlerdi. Bu ifade daha sonra iyi ile kötüyü, bilinen ile bilinmeyeni birbirinden ayırmak için kullanılan bir deyim haline geldi). Henri Lefevre d'Ormesson, sadece dokuz gün koltuğunda kaldı, sonra istifaya zorlandı. Sekizinci belediye başkanı Jean-Baptiste Fleuriot-Lescot da giyotine gitti. Gerçek anlamda ilk belediye başkanı, 1977-1995 arası görevde olan Jacques Chirac'tı. Paris'te pek çok projeye imza attı. Yerine gelen Bertrand Delanoe, belediye otobüslerinin yollarını ayırdı, Seine Nehri'nin iki yakasını motorlu araçlardan kurtardı, 640 km bisiklet yolu oluşturdu, meydanların tasarımını yeniden yaptırdı. Hidalgo, bu "mirası" devam ettiriyor.
