PARA DÜNYA/ ALEV RİGEL Bir bebekleri olan Amerikalı çift, yaz tatili için İtalya'yı seçmişti. Amaçları, dünyanın en çok turist çeken ülkelerinden birinde, güzel günler geçirmekti. Como Gölü yakınlarındaki Ostia kasabasında bir restorana girdiler. Burayı, Amerikalı aktör George Clooney'nin villasının da bulunduğu bir yer olduğu için görmek istemişlerdi. Ama kötü bir sürprizle karşılaşacaklarından haberleri yoktu. İki euro'ya bir sandviç yediler. Anne, daha önce bebeği için aldığı sütün, mikrodalgada ısıtılmasını istedi. Sütü ısıtmak için 10 saniye yeterliydi. Garson, ılık sütle birlikte bir de hesap pusulası getirdi. Sütün ısıtılması için iki euro talep ediliyordu. Çift bunu bir şaka sandı. Ama garson, son derece ciddiydi.
Göl civarında bir başka restoranda, bir başka skandal yaşanıyordu. Bütçelerini aşmamak ve daha çok yer görmek hevesinde olan bir başka çift, öğle yemeğini jambonlu bir sandviçle geçiştirmek istedi. Garsondan sandviçi ikiye kesmesini istediler. İstediklerine de pişman oldular. Garson, sandviçi kesmek için iki euro istedi. Bu çift de şaka yapıldığından adeta emindi. Ama garsonun kararlılığı karşısında dona kaldılar. Kendileri gibi pek çok yabancı turistin aynı mağduriyeti yaşadıklarını bilmiyorlardı. Bu ve benzeri şikayetler, Amerikan haber ajansı CNN International'da birikti, birikti, birikti.
KETÇAP VE MAYONEZ ÜCRETİ
İtalya'nın Sardinya Adası'ndaki Cervo Otel'de kalan misafirlerin, iki kahve ve iki küçük boy şişe suyuna 60 euro (65 dolar) ödemesi bir başka şikayet konusuydu. Otel müdürü, mönüde her şeyin fiyatının yazdığını, misafirlerin bunları okumadığını ileri sürüyor, asıl müşterilerinin, pahalı yatlarda bulunan yolcular olduğunu hatırlatıyordu.
Restoran masalarında bulunan ve eskiden kullanımı ücretsiz olan, ketçap, hardal, mayonez şişeleri, artık garsonların sıkı denetiminde. Roma'da bunları kullanan müşterilerden yine iki euro ekstra ücret talep ediliyor. Bu uygulama sadece İtalya'ya özgü değil. Fransa ve İspanya'da da görülüyor.
Roma'nın merkezinde, Piazza Navona yakınlarında bir kafede, dondurmaya ne kadar harcadığı sorulan Amerikalı bir aile, rakam vermek istemedi ama şaşkınlık içinde kaldıklarını itiraf etti. CNN muhabirine verdikleri tavsiye ise şöyle:
"Önce mönüyü dikkatlice incelemelisiniz. Bu yetmez. Nelerden ekstra ücret alındığını garsona sormalısınız. Bu bilgiler çerçevesinde oturup birşeyler yemek, içmek ya da kalkıp gitmek sizin tercihiniz."
BOŞ TABAK İÇİN HESABA 2 EURO
Şimdi de kuzey İtalya'da Portofino'ya uzanıyoruz. 1960'lardan beri turistlerin en çok sevdiği sahil kasabası olan Portofino da şikayetlerin odağı olmaktan kurtulamadı. Burada bir restoran, boş tabak isteyen misafirlerin hesap pusulasına iki euro ekliyordu. 1960'lara kadar hiç kimsenin adını bile bilmediği Portofino'yu (Son Liman'ı) tanıtan kişi, şarkıcı Vittorio Paltrinieri'ydi. "I found my love in Portofino" (Aşkımı Portofino'da buldum) şarkısı önceleri dikkat çekmedi. Daha sonra Dalida (Mısır doğumlu, İtalyan asıllı, Fransız şarkıcı) tarafından seslendirildi ve Paltrinieri'den daha başarılı oldu.
Bir örnek daha. Yine İtalya'nın pek çok yöresinde kahve barlarında, kapuçinoya kakao serpmek için "10 cent" talep ediliyor. Halbuki İtalyanların kapuçinoya kakao serpmek gibi bir gelenekleri yok. Böyle ekstra bir ücret talebi nasıl haklı gösterilebilir?
İtalyanların tüketiciyi, özellikle de turistleri koruma derneği "Consumerism Non-Profit" bu yıl eskisinden yüzde 130 oranında daha fazla şikayet aldı. Ancak derneğin çok fazla bir etkisi bulunmuyor. Sadece şikayetleri toplayıp, kamuoyuna duyuruyor. Bunun da mağdur olan yabancı turistlerin maddi kaybının telafisine bir faydası olmuyor.
FİYATLARI MAKUL ÜLKELER DE VAR
Hiç mi fiyatları makul düzeyde tutan Akdeniz ülkesi yok? Var. Arnavutluk ve Montenegro (Karadağ). Bu iki ülke, İtalyan mutfağından spesyaliteler sunmuyor. Ama fiyatları çok daha makul. Arnavutluk deyince akla İtalya başbakanı Giorgia Meloni'nin bu ülkeye yaptığı ilginç ziyaret geliyor. Meloni geçtiğimiz haftalarda, Arnavutluk mevkidaşı Edi Rama'nın davetlisi olarak bu ülkeyi ziyaret etti. İtalyan gazetesi "La Stampa"ya göre Meloni, ziyareti sırasında bir restoranda ödeme yapmadan kaçan dört İtalyanın 80 euro'luk hesabını ödemek istedi. Bunun üzerine başkent Tiran'daki İtalya Elçiliği, borcu üstlendi. Meloni, bunun "ulusal bir gurur" meselesi olduğunu belirtti.
Pekiyi, İtalyanlar nerede tatil yapar? Turizmle ilgili bilgiler toplayan "Confcommercio" grubu, İtalyanların tatil alışkanlıklarını değerlendirdi. Eskiye oranla büyük farklar olduğunu saptadı. Buna göre 14 milyon İtalyan, tatilini ülke içinde geçirdi. Yeni maceralar aramayıp, daha önce gittikleri yerde tatil yaptılar. Yine de 14 milyon yerli turist, Covid öncesi rakamların yüzde 30 altında kaldı. Tüketici alışkanlıklarını izleme grubu Assoutenti'den Furio Truzzi, yaptığı açıklamada, "Oldukça sert artan fiyatlar, başta hava olmak üzere kara ve demiryolu ulaşımındaki yüksek maliyetler, otellerin hatta pansiyonların bile fiyatları yüksek tutmaları nedeniyle İtalyanların tatil alışkanlıkları kökten değişti" diyor. Truzzi, "İtalyanlar tatillerinden vazgeçmez. Ama daha önce bir ay olan tatil süreleri, bir haftaya, hatta daha aza inmiş durumda" şeklinde konuşuyor. İtalyanlar, ağustos sonu itibarıyla turizme 1.2 milyar euro harcadılar. Bu rakam, 2022'nin oldukça üzerinde. İtalyanlar, evlerinden birkaç gece uzak kalsalar bile, fiyatların astronomik oluşu nedeniyle çok daha fazla harcama yapmış oldular.
Yerlilerden daha çok yabancılar, turizm gelirlerinin düşüşünde rol oynadı. Toplam 68 milyondan fazla yabancı turist, yaz sonuna kadar İtalya'yı ziyaret etmiş olacak. Bu rakam, pandemi dönemi turist sayısından üç milyon daha fazla. Ne var ki yabancı turistlerin, acımasız fiyatlara kolay hedef olduğu kesin.
İtalya Turizm Bakanlığı'nın verilerine göre bu yılın gözdeleri, Amerikalı ve Asyalı turistler. Rus turistler, çok daha fazla harcayıp çok daha uzun süre İtalya'da kalıyor olsalar da Ukrayna savaşı nedeniyle ortalıkta Rus turist görünmüyor.
FİYATI ÜÇE KATLANAN ŞEZLONGLAR
Biz, ara verdiğimiz örneklere devam edelim. İtalya'nın güneyinde Puglia bölgesinde, plaj şemsiyesi ve iki şezlongun fiyatı günlük 50 euro. Üstelik bu, hafta içi fiyat. Hafta sonu ya da İtalya'nın kuzeyine doğru ya da denize yakın şezlongların fiyatları üçe katlanıyor. Turistlerin rağbet ettiği tanınmış plajlarda fiyatlar, 150 euro'yu bile aşabiliyor. Oteller Federasyonu "Federalberghi"den Paolo Manca, "Mısır'ın dünyaca ünlü Şarm-El-Şeyh turistik bölgesindeki fiyatlar çok daha düşük. Bu nedenle İtalyanlar, kendi adaları Sardinya yerine Mısır'a gitmeyi tercih ediyorlar" diyor. Sardinya'da İtalyan bir aile, uçak ya da feribot, otel ve yemekte ödedikleri inanılmaz rakamlar nedeniyle bir günde binlerce euro harcayabiliyor.
Turizm, sadece ortalama turist profilinden ibaret değil. Süper zengin turistler, istatistikleri rahatlatıyor. Bu yıl İtalya'ya giden zengin turistlerin sayısının 11.7 milyon civarında olması bekleniyor. Rezervasyon kayıtlarına göre beş yıldızlı oteller, hallerinden oldukça memnun. Üstelik zengin turistlerin sayısı, pandemi öncesinin zenginlerinden çok daha fazla. İtalya Turizm Bakanı Daniela Santanche, "Başarısızlıktan da söz etmek istemiyorum, başarıdan da. Turizm planlarını tekrar yapmalı, gelecek hamlelerimizi şekillendirmeliyiz. Artık pandemi döneminin kısıtlamaları yok. Bu avantajı iyi kullanıp eski güzel günlere dönmek zor bir iş değil. Her şeye rağmen 2023 yılı, beklentileri karşılamadığı için sıfır yılı olarak değerlendirilebilir" diyor.
Birkaç hafta önce, Büyükada'nın yerli ve yabancı turistlere fahiş fiyatlar uyguladığını yazmıştık. Bizde yukarıda okuduğunuz örnekler yaşanmıyor. Anlaşılan turistik tesisler, hem pandemi döneminin hem de Rusya-Ukrayna savaşının getirdiği kayıpları telafi etme çabasındalar.
