PARA DÜNYA/ ALEV RİGEL Dünyada 900 bin kadar ada var. Bunun yaklaşık 16 bininde insanlar yaşıyor. Dünya nüfusunun yüzde 11'i. Bu demektir ki, 730 milyon kişi adalarda yaşamlarını sürdürüyor. Bunların bazıları kalabalık, turistik, günlük aktiviteleri canlı. Bazıları ise dünyadan soyutlanmış. Sadece 30-40 kişi yaşıyor. En çok adaya sahip ülkenin Endonezya olduğunu mu düşünüyorsunuz? Hayır. 267 bin 570 ada ile İsveç. Daha sonraki sıralarda Norveç, Kanada, Finlandiya ve ABD var.
Yaz deyince akla ada turizmi geliyor. Öyle adalar var ki, yerel nüfuslarının birkaç katını turist olarak ağırlıyor. İstanbul'un Prens Adaları'nın bir parçası olan Büyükada gibi. Fakat bu kadar çok rağbet görmenin bedeli var. Örneğin anne-baba ve iki çocuğunun Büyükada'yı günlük ziyaret ettiğini varsayalım. Bostancı'dan Büyükada'ya motor seferi, kişi başı 50 lira. Örnek ailemiz 200 liraya, adaya ayak basıyor. Üstelik herkes Bostancı'da oturmuyor. Diğer semtlerden adaya gelene kadar epey bir yol masrafı yapıyor. Adada, üç top dondurma 50 lira. 200 lira damak zevkine ve "ön" serinlemeye gidiyor. Plajlara giriş 400 lira. Ailemiz, bin 600 lirayı da "gerçek serinleme" için ödüyor (Belediye plajına giriş 200 lira). Deniz ise temiz değil (Geçen yıl pislikten dolayı müsilaj olmuştu. Yani bitki ve bazı mikroorganizmaların oluşturduğu, su yüzeyindeki yapışkan salya tabakası). Bütün gün adada kalacaksanız bir şeyler yemeniz gerek. En ucuz salata tabağı 90 lira. Balığın tabağı 950 lira ile bin 150 lira arasında değişiyor. (İstanbul'daki restoranlarda balık tabağının fiyatı 250 lirayı aşmıyor. Lüks restoranlardan bahsetmiyoruz.) Otobüs ya da taksi kullanmak isteyen yerli yabancı misafirler, ada halkından dört kat fazla ödeme yapıyor. Adalar taksileri, golf arabası gibi.
EN PAHALI ADA
Şimdi Büyükada'yı, Yunanistan'ın Santorini adasıyla kıyaslayalım. Çünkü Avrupa'nın belli başlı tur şirketleri, Santorini'yi, "en pahalı ada" seçmiş. Küçük boy şişe su (0.33 litre), 34 lira. Kapuçino, 134 lira. Çizburger, 80 lira. Orta halli restoranda iki kişilik mütevazı yemek, bin 300 lira. Fast food restoranlarda en ucuz tepsi (hamburgeri, içeceği, patates kızartmasıyla), 265 lira. Bir litre süt, 75 lira. Bir düzine yumurta, 97 lira. Bir somun ekmek, 29 lira. Tavuğun kilosu, 221 lira. Bir kilo portakal, elma, patates, domates, soğan aynı fiyatta: 59 lira. Bir kilo sosis 448 lira. Bir kilo peynir 141 lira. Takside saat açma fiyatı 118 lira. Her kilometre 29 lira (Yunanistan, euro kullanıyor. Biz bütün rakamları TL'ye çevirdik. Santorini fiyatlarının, Büyükada'dan 1.5 ile 3.5 kat arası daha fazla olduğunu gördük. Ama euro, siz bu satırları okuyana kadar yerinde durmadı).
Biz konumuz olan turistik adaları tanıtmaya devam edelim. Türkiye'ye çok uzak olan adaları tercih etmedik.
Santorini
Yunanistan'ın 200 km güneydoğusunda yer alan volkanik adalar grubu. Ülkenin turizm tanıtımlarında görüntüleri en çok kullanılan ada. MÖ 1650'de olan Minos yanardağ patlaması, adanın büyük bölümünü sular altında bırakmıştı. Nüfusu 15 binden biraz fazla. Ama her yıl adayı iki milyon turist ziyaret ediyor. Tarihi kaleleri, kuleleri, turistlerin ilgi odağı. Verimli volkanik toprağı nedeniyle adada her tür ürün yetişiyor.
Korsika
Akdeniz'de Fransa'ya bağlı ada. Sardinya adasının kuzeyinde. Bin kilometre uzunluğunda sahil şeridine ve 200'den fazla plaja sahip. Akdeniz ikliminde olmanın avantajını yaşıyor. Hem Fransızlar hem de Batı Avrupalılar için cazip bir turizm merkezi. Sadece sahilleri değil, yüksek dağlarıyla da turistlerin ilgisini çekiyor. Kestane, zeytin, incir ve dut ağaçlarıyla ünlü. Çünkü 1584'te Ceneviz Valisi, adada sadece bu ağaçların yetiştirilmesini emretmiş.
Sardinya
İtalya'ya ait ada. Korsika'nın hemen güneyinde. Akdeniz'in Sicilya'dan sonra ikinci büyük adası. En pahalı adalardan biri. Aynı zamanda dünyanın beş "mavi bölgesi"nden biri. Bu demektir ki, yerel halk arasında nüfusa oranla, yaşı 100'ü geçen çok fazla kişi var. Turist olarak her yeri gezemiyorsunuz. Adanın yüzde 25'i koruma altında ve yerli halkın girmesi bile yasak. Adada koruma altında olan ve dünyanın en şanslı hayvanları olarak gösterilen bir tür var: Albino (beyaz) eşekler. Sayıları 120 kadar. İşe koşulmaları da yasak.
Balear Adaları
İspanya'ya bağlı beş büyük ve birkaç küçük adadan oluşuyor. Turistik olanları; Mayorka, Minorka, İbiza ve Formentera. İklimin çok elverişli olması nedeniyle İngiliz ve Alman turistler tarafından çok rağbet görüyor. En ilginç özelliği, diskoları. Dünyanın ünlü diskjokeyleri, bu adalarda çalışıyor. Ne zaman gitseniz bir festivale rastlarsınız. Turizm geliri o kadar yüksek ki, ülkenin gayrisafi iç hasılası, 27 üyeli Avrupa Birliği'nin iç hasıla ortalamasının yüzde 98'ine karşılık geliyor.
Kanarya Adaları
Akdeniz'den çıktık. Fas'ın 100 kilometre batısında, İspanya'ya bağlı bir başka turistik adalar topluluğu. 1982'den beri Avrupa Birliği'nin özel statüye sahip toprakları. İspanya'nın Amerika'daki kolonileştirme hareketlerinde kalyonların durak noktasıydı. Adalarda toplam iki milyondan fazla insan yaşıyor. Ama her yıl 12 milyon turist ağırlıyor. Adaları herkes, Kanarya adaları olarak biliyor. Ama bir tek kanarya bile yaşamıyor. Çünkü adaların Latince adı "Canariae Insulae", Köpek Adaları demek. Adalarda, devasa köpekler yaşıyor da ondan.
Rodos
Yunanistan'ın Meis'ten sonra Türkiye'ye en yakın adası. Bozburun yarımadasından sadece 11 mil uzakta. Yerel yemekleriyle ünlü. O kadar çok var ki, hepsini tatmaya zamanınız yetmeyebilir. Adı, eski Yunanca "Rhodon"dan geliyor. "Gül" anlamında. Dünyanın yedi harikasından biri olan Rodos Heykeli, liman girişindeymiş. Ama tarihçilerin abarttığı gibi bacaklarının arasından gemiler geçmiyordu. Bilim insanlarına göre böyle bir şey mümkün değil.
Azor Adaları
Bu adalar, Atlas Okyanusu'nun neredeyse tam ortasında. Portekiz'e ait. Ama Portekiz'den bin 400 km uzakta. Tarım, hayvancılık ve balıkçılığın yanı sıra turizm de en büyük gelirlerinden. "Sao Jorge peyniri" çok ünlü. Ama Türk beyaz peynirinden, hele "Ezine" peynirinden sonra bu peyniri beğenmeyebilirsiniz. 236 bin kişinin yaşadığı bu adalar, tarihi boyunca Amerika ve Avrupa arasında bir mola yeri olmuş. Adalar volkanik topraklardan oluştuğu için son derece bereketli. Ama denize girecek sahillere sahip değil. Balıkçılar bile kayıklarını, dik yamaçlara halatlarla asmak zorunda.
Karayipler
Orta Amerika'nın doğusunda, 700'den fazla adadan oluşmuş bir takımada. Turistlerin gözdesi ama. En uzun uçak pisti, 400 metre. Hem pilotlar hem yolcular için cesaret işi. Jamaikalı atlet Usain Bolt bile, bu pisti 40 saniyenin biraz üzerinde koşabilir. Bu adalara giden turistler, iki mevsimden birini seçmeli. Kuru mevsim veya ıslak mevsim. Islak mevsim, nisan-aralık arası. Tereyağ, bir zamanlar kaşiflerin vazgeçilmez, seyrüsefer aletiydi. Kuzeyden bölgeye doğru Atlantik aşırı seyreden kaptanlar, güneye yönelir, tereyağ eriyince Karayiplere geldiklerini anlardı.
Singapur
Uzakdoğu'da şehir-devlet bir ada. Çevresindeki 64 adacıkla birlikte turistlerin cazibe merkezi. 5.7 milyon nüfuslu ada, 1960'larda yoksul bir balıkçı köyüydü. Bugün kişi başına düşen gelir, 100 bin 500 doların üzerinde. Çok hızlı bir sanayileşme devri geçirdiğinden, "Asya Kaplanı" unvanını almış. Hemen güneyindeki Sentosa adasından denize girdiğinizde, limana yanaşmayı bekleyen yüzlerce gemi görürsünüz. Ama deniz suyu, adeta içilecek kadar temizdir. Çünkü kurallar o kadar katı, cezalar o kadar ağırdır ki, kaptan gemisini satsa, sintine suyunu denize dökme cezasını ödeyemeyeceğini iyi bilir.
