KEREM KÖFTEOĞLU Bir dönem yoğun madencilik yapılan Cornwall'da doğan, günümüzde yoluna bir tropikal cennet olarak devam eden Eden Projesi'nin planını 1996 yılında Tim Smit, tasarımını ise Nicholas Grimshaw yaptı. Eden Projesi dönüştürülebilir atıklardan 83 bin ton toprak yapılarak oluşturuldu, kapılarını da 17 Mart 2001'de halka açtı. Eden Projesi'nde dünyanın çeşitli ülkelerinden toplanan tam 3 bin 385 türe ait 97 bin 400 bitki bulunuyor. Proje temelde eskiden maden ocağı olarak kullanılan arazileri ıslah ederek, burada bio çeşitliliği artırıp, daha yeşil alanlar yaratarak doğayı korumayı amaçlıyor.
Projeyle, kentsel gelişmelerin ilerletilmesi, geri dönüşümün hızlandırılması konusundaki bilgi birikimi ve deneyimlerin paylaşılarak çevre koruma konusunda farkındalık yaratılmak isteniyor. Konuyla ilgili ülke ve toplumların birlikte çalışmasını hedefleyen Eden Proje'sinde; kubbeler seralar, eğitim alanları, gezi rotaları ve konser-gösteri alanı gibi çeşitli aktiviteleri içeren bölümler var. Kubbeler doğadan, arıların bal peteklerinden ilham alınarak tasarlanmış. Aynı zamanda her bir altıgende üç katman ETFE, yani esnek, geri dönüştürülebilir plastik materyal yer alıyor. Tüm bunlar Eden'de gündüz sıcaklığı içeride tutulurken, gece dışarıya bırakılabiliyor.
Türünün ilk örneği olan Eden Projesi, temiz hava, temiz su, verimli toprak, zengin biyoçeşitlilik, istikrarlı bir iklim, arazi ıslahı ve harika bir geri dönüşüm sağlayan önemli bir girişim oldu. Doğayla başbaşa zaman geçirmek isteyen gezginler için de birçok cazibeye sahip olan Eden Projesi, yılda ortalama 1 milyon turist çekerek şimdiye kadar bölge ekonomisine 2 milyar sterlin (yaklaşık 2.5 milyar dolar) katkı sağladı. Rüştünü ispat eden Eden Projesi modeli şimdi de hem İngiltere'nin başka bölgeleri hem de dünyanın bazı ülkelerine yayılarak büyüyor.
'Cennet'ler Çoğalıyor
Yeni kurulan veya yapım aşamasında olan diğer Eden Projelerine baktığımızda, İngiltere'nin turist çeken Lancashire kentindeki Morecambe bölgesinde, Çin'in Çin'in Shandong eyaletindeki Qingdao kentinde, yine Çin'in Jizhou'daki eski kireç ocağında, Kolombiya'nın Meta bölgesinde, İskoçya'nın Dundee kentinde, Avustralya'da Anglesea adıyla Alcoa Victoria'sındaki eski kömür madeni sahasında, İrlanda'nın kuzeyindeki Derry kentinde Foyle Nehri kıyısında, Kosta Rika'nın Pasifik kıyısındaki Nicoya Yarımadası'nda, Yeni Zelanda Christchurch'te Aotearoa projesi adıyla, Portland Adası'nın altındaki eski altın madeninde, Londra'da Canary Wharf projesini görüyoruz.
Söz konusu projelerin hem yeni iş imkanı yaratıp hem de bölge ekonomilerine katkı sağlıyor. Bu durumu devam eden Eden Project Anglesea'da incelediğimizde bu projenin 1.300'den fazla yeni iş yaratması, yılda 750 bin ziyaretçi ağırlaması ve ilk yıllarda bölge ekonomisine 350 milyon dolarlık bir katkı sağlamasının beklendiğini görüyoruz.
