PARA DÜNYA/ ALEV RİGEL FIFA Dünya Futbol Şampiyonası, Katar'da yapılıyor. Meraklıları ekran başından ayrılmıyor. Hem televizyonlardan hem yazılı basından yorumları ve röportajları izliyorsunuz. Biz burada Katar 2022'nin ilginç başlıklarını size aktaracağız.
* Futbol, büyük ölçüde Avrupa ve Güney Amerika ülkelerinin hakim olduğu bir oyun. Çünkü FIFA'nın tercih ettiği bu tür büyük turnuvalara ev sahipliği yapmak için çok geniş kapsamlı bir altyapıya sahipler. Ancak bu sefer Dünya Kupası Asya'ya gitti. Yine de bir Asya ülkesi, dünya kupasına ilk kez ev sahipliği yapmıyor. 2002'de Japonya ve Güney Kore, ortaklaşa FIFA Dünya Kupası'nı düzenlemişti.
* Katar Dünya Kupası, kış aylarında yapılan ilk FIFA Dünya Kupası oluyor. Ülke, genellikle haziran-temmuz aylarında çok sıcak. Bu dönemde sıcaklıklar 40-50 santigrad derece arasında değişiyor. Bu nedenle maçlar, ortalama sıcaklıkların 30-25 santigrad derece olduğu kasım-aralık dönemine ertelendi. Yine de stadyumlarını tamamen merkezi klima ile donattılar. Stadyum içindeki sıcaklıkların 20 santigrad dereceye kadar düşürülmesi amaçlanıyor. Her stadyum soğutma için maç başına yaklaşık 115 megawat saatlik enerjiye ihtiyaç duyacak. Bu, stadyum başına kabaca 43 bin 560 ev tipi klimanın birlikte çalışması anlamına geliyor.
* FIFA (Federation Internationale de Football Association), futbolun dünya çapındaki üst düzey yönetim organı. 1904'te Paris'te kurulan organizasyonun merkezi İsviçre'nin Zürih kentinde. 211 ulusal futbol federasyonunun üye olduğu FIFA, dünya futbolunu yönetir, futbol turnuvaları düzenler, kuralları uygular ya da değiştirir.
* Stadyumların sıfır atık olduğu ve üst katlarının Dünya Kupası'ndan sonra sökülerek daha az gelişmiş spor altyapısına sahip ülkelere bağışlanacağı ifade edildi. Katar'ın Dünya Kupası stadyumları, Küresel Sürdürülebilirlik Değerlendirme Sistemi (GSAS) tarafından uyumlu bulundu (Global Sustainability Assessment System – GSAS, Ortadoğu ve Kuzey Afrika için benimsenen ilk performans tabanlı sistemdir. Binaların ve altyapıların sürdürülebilirliğini denetler. Onaylar ya da reddeder. FIFA, Katar'daki stadyumlar için bu onayı 2016'da almıştır).
* Katar, 1960 yılında futbol federasyonunu kurdu ve 1963'te de FIFA'ya üye oldu. O zamandan beri Katar, FIFA Dünya Kupası'na katılmaya çalışıyor. Katar daha önce dünya kupasında oynamamıştı. Ev sahibi ülke sıfatıyla otomatik olarak 2022 FIFA Dünya Kupası'na katılmaya hak kazandı.
* Katar, hem coğrafi hem de nüfus açısından FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapan en küçük ülke. Alanı, 11 bin 590 kilometrekare. Lübnan'dan biraz büyük.
* Avrupa ve Amerika'daki ülkeler, bu tür büyük turnuvaları yürütmek için yeterli altyapıya sahipler. Katar altyapı ve tesislerden yoksundu ve bu nedenle birçok şeyi sıfırdan inşa etmek zorunda kaldı. Stadyumları, otelleri, yolları içeren altyapının Katar'a 220 milyar ABD Doları'ndan fazlaya mal olduğu tahmin ediliyor. Rakam; oteller, otoyollar, klimalı stadyumlar ve diğer tesisleri inşa etme maliyetini içeriyor. Bir başka deyişle FIFA 2022, en pahalı Dünya Kupaları arasında yer alacak.
* Katar, FIFA Dünya Kupası'nın 64 maçına ev sahipliği yapmak için sekiz stadyum hazırladı. Bu sekiz stadyumdan yedisi sıfırdan inşa edildi, biri ise dünya kupası ihtiyaçlarını karşılamak üzere yenilendi. Bu rakam, Arjantin'in 1978'de altı stadyumla dünya kupasına ev sahipliği yapmasından sonra FIFA dünya kupası tarihindeki en az sayıda stadyum anlamına geliyor. Sekiz stadyumdan sadece bir eski stadyum yenilendi ve geri kalan yedisi şampiyonluk için sıfırdan inşa edildi.
* Katar'daki sekiz stadyumun tamamı 55-60 kilometre yarıçap içinde yer alıyor ve bu da onu şimdiye kadarki en kompakt dünya kupası haline getiriyor. Taraftarlar bir staddan diğerine 90 dakikadan daha kısa sürede ulaşabiliyor.
* Ülkenin, Dünya Kupası sona erene kadar rekor sayıda ziyaretçi görmesi bekleniyor. FIFA, organizasyon sırasında dünyanın her yerinden 1,5 milyondan fazla seyircinin Katar'da bulunduğunu ileri sürüyor. Şampiyonanın bir parçası olarak bir ay boyunca ülkeye günlük toplam bin 300 uçuş planlandı. Katar, coğrafi olarak pek çok ülke için kolay erişilebilir konumda.
* Nisan 2022'de FIFA, katılan tüm ülkeler için ödülleri açıklamıştı. Kalifiye olan her takım, hazırlık maliyetlerini karşılamak için 1,5 milyon dolar aldı. Ve yine her takım en az 9 milyon dolar para ödülünün sahibi olacak. Toplam ödül havuzu, 440 milyon doları bulacak.
* İlk kez kadın hakemler, büyük bir erkek turnuvasında maçları yönetecek. Görev alan 36 hakemden üçü; Fransa'dan Stéphanie Frappart (38), Ruanda'dan Salima Mukansanga (33) ve Japonya'dan Yamashita Yoshimi (36) atanan ilk kadın hakemler oldular. Onlara yine ilk kez, üç kadın yardımcı hakem katıldı.
* Katar'daki Dünya Kupası'nın en genç oyuncusu Youssoufa Moukoko, 17 yaşında. 2022'de Bundesliga'da beğenilen bir performans sergiledi. En yaşlılar mı? Lionel Messi (35), Cristiano Ronaldo (37) ve Luka Modric (37).
* En çok dünya kupası deneyimi yaşayan futbolcu, Lionel Messi. Katar'da son uluslararası müsabakasında mücadele edecek. 165 kez milli forma giyen Messi, ülkesi Arjantin için en çok maça çıkan ve gol atan oyuncu.
* Turnuva, 32 takımın katıldığı son turnuva olacak. Bu rakam, Amerika Birleşik Devletleri, Meksika ve Kanada'da yapılacak 2026 turnuvası için 48 takıma yükselecek.
* FIFA tarafından dört yılda bir düzenlenen turnuva ilk kez, 1930'da Uruguay'da yapıldı. Uruguay'da 13 takım mücadele etti. Kupayı ev sahibi kazandı. 1930'dan beri Dünya Kupaları, İkinci Dünya Savaşı nedeniyle iki kez (1942 ve 1946'da) iptal edildi. Önceki 21 Dünya Kupasını sadece sekiz ülke kazandı. Bunlar Uruguay (1930, 1950), İtalya (1934, 1938, 1982, 2006), Fransa (1998, 2018), Brezilya (1958, 1962, 1970, 1994, 2002), Almanya (1954, 1974, 1990, 2014), İngiltere (1966), Arjantin (1978, 1986) ve İspanya (2010).
* İtalya, tarihinde ilk kez üst üste ikinci bir Dünya Kupası'na katılmayı başaramadı. Eleme play-off yarı finallerini kaybetmişti. İtalyanlar, kalifiye olamayan tek eski şampiyonlardı.
* 2022 Dünya Kupası, Japonya ve Güney Kore'nin ortaklaşa ev sahipliği yaptığı 2002 Dünya Kupası'ndan sonra Asya'da yapılan ikinci organizasyon olarak kabul ediliyor.
* 974 nakliye konteynerinden inşa edilen "Stadyum 974", turnuvadan sonra sökülecek ve yeni bir sahil gelişimine dönüştürülecek.
* Bu dünya kupası, ilk "karbon nötr" (sıfır karbon) bir dünya kupası olmayı hedefliyor. Farkındalık, ölçüm, azaltma ve dengeleme olmak üzere dört aşamalı bir süreçle Katar, çevreci bir turnuva sunmayı umuyor.
* Takımlar bir oyunda beş oyuncu değişikliği yapabiliyor. Daha önce bu rakam, üç oyuncu ile sınırlıydı.
* Maçlar yarı otomatik ofsayt ve gol çizgisi teknolojisiyle izleniyor. Bu teknolojiler daha önce denendi ve geçen yılın önemli turnuvalarda başarısı kanıtlandı.
* Format aynı. 32 takım, her biri dörder takımdan oluşan sekiz grupta mücadele ediyor. Her takım diğer takımlara karşı iki kez oynayacak. Galibiyete üç, beraberliğe bir puan verilecek. Her grubun en iyi iki takımı son 16'ya kalacak.
* FIFA'ya göre, uluslararası maçlar için yasal saha boyutları; 100 metre ile 110 metre arası uzunluk ve 64 metre ile 75 metre arası genişlik.
* Kurak koşullar nedeniyle Katar'ın futbol sahalarının bakımı için normalden daha fazla suya gerek var. Çimleri gür ve yeşil tutmak için her sahanın günde yaklaşık 10 bin litre tuzdan arındırılmış suya ihtiyacı bulunuyor.
* Turnuvanın maliyeti göz önüne alındığında, 2022 FIFA Dünya Kupası bilet fiyatlarının çok yüksek olması şaşırtıcı değil. En pahalı final biletleri, Rusya'daki 2018 finali için 807 sterlin'den yüzde 46 artışla, bin 179 sterlin'e çıktı. En ucuzu 513 sterlin karşılığında satışa sunuluyor. Yabancılar için grup maçları 58 sterlin'den, açılış maçı ise 302 sterlin'den başladı. Katar vatandaşları, grup maçları için 8 sterlin gibi düşük bir fiyattan yararlanıyor.
* Avrupa, erkekler uluslararası federasyon futboluna diğer tüm kıtalardan daha fazla ev sahipliği yaptı. 22 organizasyonun 11'ini üstlendi. Yarışmaya beş kez ev sahipliği yapan Güney Amerika ikinci, üç kez ev sahibi olan Kuzey Amerika üçüncü oldu.
* Brezilya, turnuvaların başladığı 1930'dan bu yana tek bir FIFA Dünya Kupası'nı bile kaçırmayan tek ülke.
* Kamerun, 1990'da İtalya'da düzenlenen FIFA Dünya Kupası'nda çeyrek final aşamasına ulaşan ilk Afrika ülkesi. Yine de hiç bir Afrika ülkesi FIFA Dünya Kupası'nı kazanamadı, yarı finale de çıkamadı. Sadece üç ülke; Kamerun (1990), Gana (2010) ve Senegal (2002) çeyrek finale yükseldi.
* Lionel Messi ve Cristiano Ronaldo, şampiyonanın en dikkat çekici isimleri. Messi; kısa boylu, içe dönük, doğal bir futbol dahisi. Attığı golden çok asistleriyle tanınıyor. Ronaldo; uzun boylu, buldozer gibi bir fiziğe sahip. İkisi de dünyaca tanınmış yıldızlar. Dünya Kupası kazanma şerefine erişemediler. Fakat bir sorun var. Yıldız futbolcular, milli maçlarda kendilerini gösteremiyor, göstermiyor. Sebebi, sakatlanma riski olması. Sakatlanırlarsa milyonlarca dolar kazanabilecekleri lig maçlarında oynayamayacaklar.
UFAK, ŞİŞMAN DELİKANLI
FIFA Puşkaş Ödülleri'ni duymuş muydunuz? Macar futbolcu Ferenç Puşkaş (1927-2006), tüm zamanların en büyük golcüsüydü. Macaristan milli takımında oynadığı 84 maçta, 83 gol atmıştı. Macar ve İspanyol liglerinde ise 533 maçta 511 gol kaydetti. İngilizler onu, "ufak, şişman delikanlı" olarak anıyordu (Adı ve soyadı, Macarca'da farklı yazılıyor. Puşkaş telaffuzunu, rahmetli Halit Kıvanç'tan öğrenmiştik. Kıvanç, yabancılarla oynayacağımız milli maçlar öncesinde ilgili konsolosluğa gider, futbolcuların adlarını telaffuz etmeyi öğrenir, ondan sonra radyo mikrofonunun başına geçerdi).
Puşkaş, hem kendi ülkesinde hem de Real Madrid'de oynadığı yıllarda toplam sekiz kez gol kralı oldu. Sovyetler Birliği'nin 1956'daki askeri müdahalesi sırasında ülkesinde bulunmuyordu. Vatanına da dönmedi ve İspanya'da kaldı. FIFA, kendisi için iki yıllık boykot kararı aldı. 2006'da 79 yaşında hayatını kaybetti. 2009'da FIFA Başkanı Sepp Blatter'in önerisiyle "FIFA Puşkaş Ödülleri" verilmeye başlandı. Ödül, yıl içinde en güzel, en şık, en estetik golü atan futbolcuya verildi. Ancak maçın önemi dikkate alınmalı, topun kaleye girdiği nokta sıradan olmamalı, gol rakip takımın hatasından kaynaklanmamalı, gol penaltıdan atılmamalı, golü atan futbolcu dopingli olmamalıydı. Cristiano Ronaldo, Andres Iniesta, Hamit Altıntop (2010'da), Lionel Messi, Neymar da Silva Santos Jr (2011, 2012 ve 2013'te), Wayne Rooney, Radamel Falcao, Zlatan Ibrahimovic, Robin van Persie, ödülü alan futbolculardan.
