Dünyadan en iyi 5G adaptasyonları ve şirketler için yol haritası -1-
PARA TEKNOLOJİ/ ÜRÜN DİRİER Başlı başına yeni bir çağın başlangıcını temsil eden 5G, bir telekomünikasyon teknolojisi olarak değil, yeni bir endüstri devrimi olarak tanımlanıyor. Akıllı şehirler, akıllı binalar, endüstri otomasyonu, robotlar, insansız arabalar, yüksek kapasiteli kameralar ve daha birçok yenilik, 5G ile birlikte insan yaşamındaki ağırlığını artırıyor. Yurtdışında özellikle sağlık, madencilik, limanlar, tarım, toplu taşıma ve üretim gibi sektörlerde 5G uygulamalarının başarıyla hayata geçirildiği projeler dikkat çekiyor.
Dünyanın dört bir yanından son yıllarda birçok başarılı örnek gelmeye devam ediyor. 5G, saniyede 20 GB hıza ulaşarak 4G'den neredeyse 100 kata kadar daha hızlı çalışabiliyor. Bu da dosya paylaşımı, veri analizi gibi iş süreçlerini oldukça hızlandırıyor. Örneğin 4G'de 1 dakika içerisinde yapabileceğimiz işleri 5G ile saniyeler içerisinde yapabiliyoruz veya 4G teknolojisi ile yarım saat veya bir saatte indirebileceğimiz bir dosyayı saniyeler içerisinde indirebiliyoruz.
5G teknolojisini geniş çapta kullanmaya henüz başlamayan Türkiye'nin geçiş süreci devam ediyor. Hükümet ve düzenleyici kurumlar, 5G teknolojisinin Türkiye'de en kısa zamanda ve başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için uygun politika ve düzenlemeleri oluşturmaya çalışıyor. 5G altyapısı oluşturma ve genişletme çalışmaları hızla ilerlerken mobil operatörler, 5G ağlarını kullanıcıların erişimine sunmak ile ilgili hazırlıklarını yapıyor.
Bu noktalara işaret eden uzmanlara göre; bundan sonra eğer rekabette öne çıkmak isteyen, hedefleri olan, daha fazla kazanç hedefleyen bir şirket ya da kurumsanız 5G'ye yatırım yapmanız şart.
5G'nin yüksek bant genişliği ve düşük gecikme süresi daha güçlü ve istikrarlı bir ağ bağlantısı sağlıyor. Özetle 5G, Yapay Zeka, Nesnelerin İnterneti (IoT), AR, VR, otonom araçlar, Metaverse, robotik cerrahi ve endüstri 5.0 gibi dönüştürücü teknolojilerin hayatımıza entegre edilmesinde kilit rol oynuyor. Sektör uzmanları 5G'nin Türkiye ve dünyada yarattığı ekonomik kaldıraç etkisini, dünyadan başarılı adaptasyon örneklerini ve hangi sektörde nasıl dönüşüm sağladığını ve sağlayacağını, Türkiye'deki son durumu, risklerini ve günlük hayatlarımızı nasıl değiştireceğini masaya yatırdı…
İSTİHDAM POTANSİYELİNİ ARTIRIYOR
360+ Media Interactive'in kurucusu ve Teknolojide Kadın Derneği (Wtech) Başkanı Zehra Öney, IoT cihazlarının daha hızlı ve güvenilir bir şekilde birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan 5G'nin otomasyon, veri toplama ve analiz, akıllı şehirler gibi IoT tabanlı iş uygulamalarının gelişmesine katkıda bulunduğunu ifade ederek, "Herkesin son zamanlarda sıkça bahsettiği, otomasyon, büyük veri, bulut teknolojiler, nesnelerin interneti gibi güncel teknolojilerin iç içe geçtiği Endüstri 4.0'ın gelişimi de 5G altyapısı ile mümkün olabiliyor. Bunun dışında 5G teknolojisi sayesinde FinTech alanında gerçek zamanlı ödeme teknolojilerini takip etmek ve dolandırıcılık tespiti yapmak daha da kolaylaşıyor. 5G teknolojisinin yaygınlaşması Fintech şirketleri için müşteri deneyimini geliştirerek kırsal bölgelerde yaşayan insanların dijital bankacılık gibi hizmetlere ulaşmasını ve dijital dönüşümün birçok sektörde hızlanmasının da önünü açıyor" diyor. Dijital dönüşümle birlikte kırsal bölgelerdeki işletmelerin online satış, e-ticaret gibi dijital platformlara erişimlerinin arttığına işaret eden Öney, "Bu da işletmelerin pazarlama ve satış potansiyellerini genişletmelerine olanak sağlıyor. Böylece, 5G teknolojisinin yaygınlaşması kırsal bölgelerde ekonomik büyümeyi teşvik ederek daha fazla istihdam yaratma potansiyelini de beraberinde getiriyor" bilgisini paylaşıyor.
DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ADAPTASYON NE DURUMDA?
Öney, 5G teknolojisine adaptasyon süreciyle ilgili olarak da şu bilgileri aktarıyor: "GSMA Intelligence'a göre 2023 yılının başında dünya çapında 229 ticari 5G ağı vardı. Önümüzdeki iki yıl içerisinde ise bu ağların iki katına çıkması bekleniyor. 5G ağlarının ve kullanıcılarının bu hızda artması, dünya çapında 5G'ye 3G ve 4G'ye geçildiğinden daha hızlı geçildiğini gösteriyor. Ancak bölgesel ya da ulusal çapta baktığımızda ülkelerin 5G'ye geçme süreçlerinin ve hızlarının farklılıklar gösterdiğine şahit oluyoruz. 5G teknolojisinin 2018 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) kullanılmaya başlamasından bu yana 5G'nin genellikle Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'daki gelişmiş ekonomilerde yaygınlaştığını gördük. ABD'den sonra 5G ağını kuran ikinci ülke Güney Kore oldu. 2022 yılının sonunda Güney Korelilerin yüzde 54'ü, 5G teknolojisini kullanıyordu. Bugün 5G anlamında küresel çapta önde gelen ülkelerden biri olan Güney Kore, 2028 yılında 6G ağını başlatmayı hedeflediğini ve bunun için 500 milyon doların üzerinde bir bütçe ayırdığını açıkladı."
Öney'in verdiği bilgilere göre, Japonya ve Çin de Güney Kore gibi 5G yarışına katılmış durumda. GSMA'ya göre 2022 yılının sonunda küresel 5G kullanıcılarının yüzde 60'dan fazlası Çin'de yer alıyordu. Çin'deki 5G kullanıcılarının 2025 yılına kadar 1 milyara ulaşması bekleniyor. 5G'nin artmasıyla birlikte hızla azalan 4G kullanıcıları göz önüne alındığında Japonya'da 2026 yılının sonuna kadar 5G'nin 4G'den daha fazla kullanıcısı olacağı ve Japonya'daki 5G kullanıcılarının 2029 yılında 151 milyona ulaşacağı öngörülüyor. "Dijital Hindistan" vizyonu doğrultusunda 2023 yılında Hindistan en hızlı büyüyen 5G pazarı oldu. Hindistan 5G entegrasyonundan sonra mobil hızını yüzde 115 artırarak Speedtest Global Endeksi'nde Eylül 2022'de 118. sırada iken, Ocak 2023'te 69. sıraya kadar yükseldi. Ericsson'un tahminlerine göre Hindistan'daki 5G kullanıcıları 2027 yılında 500 milyona ulaşacak.
5G teknolojisinin Asya, Afrika ve Latin Amerika'daki gelişmekte olan ekonomilerde de yavaş yavaş yaygınlaşmaya başladığını görüyoruz. Brezilya, Hindistan ve Nijerya gibi nüfusu fazla ve eşitsizliklerin olduğu ülkelerde 5G ağının iletişimi ve süreçleri hızlandırması eğitime ve ekonomik gelişmeye de katkıda bulunacak. Ancak buralarda 5G'nin gelişmesi Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerine nazaran çok daha yavaş gerçekleşiyor.
TÜRKİYE'DE NELER OLUYOR?
5G teknolojisinin Türkiye'de uzun süredir beklenen bir teknoloji olduğuna vurgu yapan Öney, "Ancak Türkiye 5G teknolojisini geniş çapta kullanmaya henüz başlamadı ve 5G'nin yaygınlaşmasının önünde çözülmesi gereken engeller var. Türkiye'de 5G teknolojisi ilk kez Temmuz 2022'nin sonunda İstanbul Havalimanı'nda hizmete sunulmuştu. Bu doğrultuda, Türk Telekom, Turkcell ve Vodafone gibi önde gelen telekomünikasyon şirketleri, 5G ağlarını oluşturma ve geliştirme çalışmalarına hız vermiş durumda. Bununla beraber, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 2023 yılı sonu ve 2024 yılı başında Türkiye'nin 5G'ye geçmesi yönünde bir plan olmadığını belirtti. Hükümet ve düzenleyici kurumlar 5G teknolojisinin Türkiye'de en kısa zamanda ve başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için uygun politika ve düzenlemeleri oluşturmaya çalışıyor" diyor.
Deloitte'un 2022 yılında yayınladığı "Yeni Nesil Bağlantının Gücü: 5G Teknolojisinin Türkiye için Ekonomik ve Sosyal Faydaları" Raporu'na göre; 5G için beş yılda yapılacak tahmini yatırım ve hizmet harcamalarından elde edilecek üretkenlik artışının 15 yılda Türkiye GSYH'sine 479 milyar lira (35 milyar ABD doları) katkı sağlayacağı tahmin ediliyor. 5G'nin bir yıl gecikmesinin fırsat maliyeti ise 120 milyar lira. Yani, 5G'nin Türkiye'de bir an önce yaygınlaşması ülke ekonomisine büyük oranda katkı sağlarken, gecikmesi Türkiye'nin teknolojik ve ekonomik gelişme hızını ciddi anlamda azaltacak.
5G NELERİ DEĞİŞTİRİYOR?
Ericsson'un Haziran 2023'te yayınladığı Ericsson Mobility Raporu'ndan da örnek veren Öney, "Rapora göre 2023 yılının birinci çeyreğinde 5G kullanıcıları 125 milyon artarak 1.1 milyara ulaştı. Bu sayının 2023 yılının sonuna kadar 1.5 milyara ve 2028 yılının sonuna kadar da 4.6 milyara ulaşması bekleniyor. 5G'nin yüksek hızı, düşük gecikme süresi ve geniş kapasitesi robotik süreçlerin ve yapay zekanın kullanılmasını kolaylaştırıyor. Yani bu noktada 5G hayatımızı nasıl değiştirecek diye sorduğumuzda bir yandan robotik süreçler ve yapay zeka hayatımızı nasıl değiştirecek diye sormamız gerekiyor. 5G'nin hayatımıza getirdiği hız ve gecikme sürelerindeki düşüş yapay zeka, nesnelerin interneti, AR, VR gibi dönüştürücü teknolojileri hayatımızın her alanında kullanmamıza imkan sağlayacak. Bu açıdan baktığımızda 5G altyapısının gelişmesi ile otonom araçların gelişmesinden robotik cerrahinin ilerlemesine, ChatGPT ve Google Bard gibi doğal dil işleme modelleri kullanan yapay zeka uygulamaları ile müşteri hizmetlerinin kişiselleştirilmesinden metaverse'in daha aktif bir şekilde kullanılmasına kadar birçok alanda farklılıklar görmeye başlayacağız" diye konuşuyor.
Bu farklılıklardan birinin de 5G ile birlikte gecikme süresinin azalması ve güvenliğinin artması ile otonom araçların daha sık kullanılmaya başlaması olacağına değinen Öney'in aktardıklarına göre, bu yönde çalışmalar halihazırda mevcut. Örneğin, bir Avrupa Birliği Projesi olan 5G-MOBIX İspanya-Portekiz sınırında otonom araçların kullanıldığı bir koridor oluşturdu ve şu anda otonom araç kullanımını karayollarında ve şehirlerde artırmak için çalışmalara devam ediyor. Bununla birlikte 5G teknolojisi ile artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik uygulamalarının sağlık, eğitim ve perakende gibi farklı sektörlerde daha fazla kullanıldığını göreceğiz. Bu teknolojilerin kullanımının artışı da kişiselleştirme ile dünyayı yeni şekillerde algılamamıza ve deneyimlememize olanak sağlayacak.
Aynı zamanda 5G sağladığı hız, gecikme süresindeki düşüş ve geniş kapasitesi ile yapay zeka ve nesnelerin interneti ile birleşerek akıllı şehirlerin ortaya çıkmasına imkan sağlayacak. 5G teknoloji sayesinde teknolojik cihazların birbirine bağlandığı akıllı şehirlerde trafik ve insan akışı kontrol edilerek tıkanmaların önüne geçilecek, şehir içi güvenlik artacak ve kaynak kullanımı optimize edilecek. Dolayısıyla 5G ile güçlenen şehirler daha sürdürülebilir ve yaşanabilir alanlar haline gelecek. Örneğin, dünyanın en akıllı şehri ve aynı zamanda ülkesi olan Singapur'un yüzde 95'ten fazlasında 5G teknolojisi bulunuyor ve bu da adanın her tarafında IoT araçlarının kullanılmasına imkan sağlıyor.
5G'nin küresel olarak yaygınlaşabilmesi için yasal süreçlerle beraber birtakım altyapı çalışmalarının da yapılması gerektiğinin fakat bunun her ülke için kolay olmadığının alını çizen Öney, "5G teknolojisi daha yüksek radyo frekansları kullandığı için verilerin daha hızlı bir şekilde iletilmesine olanak sağlıyor. Bununla beraber 5G teknolojisi daha yüksek bir frekans kullandığı, yani dalga boyu daha kısa olduğu için antenlerin daha sık bir şekilde yerleştirilmesi gerekiyor. Bu nedenle 3G ve 4G'nin 5G teknolojisi başarılı bir şekilde yaygınlaşana kadar hayatımızda olacağını tahmin edebiliriz. Hatta nüfusu yüksek bölgelerde 5G teknolojisi kullanılmaya başladıktan sonra bile kırsal bölgelerde bir süre daha 3G ve 4G'nin kullanılacağını öngörebiliriz" diyor.
5G BÜYÜME SAĞLAYAN ŞİRKET ÖRNEKLERİ
5G teknolojileri sayesinde ekonomik büyümeye katkı sağlayan birçok şirket örneği olduğundan bahseden Öney, şu örnekleri veriyor:
"PwC 5G'nin 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 1.3 trilyon dolar katkı sağlanmasını öngörüyor. Küresel çapta mobil teknoloji alanında önde gelen şirketlerden biri olan Qualcomm ise 5G'nin 2035 yılına kadar 22 milyon iş imkanı yaratacağını ve küresel ekonomiye 12.3 trilyon dolar değer katacağını tahmin ediyor. Yaptığı 5G çalışmalarıyla topluma da yarar sağlamaya çalışan Samsung, sağlık sorunlarını daha etkili bir şekilde çözmek, ulaşım çözümleri geliştirmek, eğlence ve oyun sektörlerine katkıda bulunarak kullanıcı deneyimini geliştirmek ve üretimde daha akıllı süreçlerle geliştirmek adına ürün ve hizmetler geliştirmeye devam ediyor. Samsung, büyük şirketlerin ötesinde KOBİ'lere 5G'nin getirdiği yenilikleri kullanarak yeni iş modelleri ve inovatif çözümler geliştirmeye çalışıyor ve bu şekilde SME'lerin modern teknolojilere en iyi şekilde uyumlanmalarına ve ekonomik olarak büyümelerine katkıda bulunuyor.
Bir İsveç telekomünikasyon markası olan ve üçüncü kez üst üste Frost Radar 5G Network Infrastructure sıralamasında birinci seçilen Ericsson ise 5G'nin ekonomik büyüme yaratması için gelişen ekonomilere en iyi şekilde entegre edilmesi için çalışmalarına devam ediyor. Ericsson, Haziran 2023'te Tayland'ın Endüstri 4.0 vizyonu doğrultusunda Intel ile iş birliği yaparak ulusal 5G adaptasyonu üzerinde çalışacaklarını açıklamıştı. Tayland'da 5G adaptasyonunun artması ülke içerisinde dijitalizasyonu hızlandıracak ve dönüşen teknolojileri iş süreçlerine adapte ederek verimlilik ve sürdürülebilirliği artırarak ekonomik büyümeye büyük ölçüde katkı sağlayacak."
SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR DÜNYA İÇİN 5G
Öney, sözlerini şöyle tamamlıyor: "5G, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın (UNDP) Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'na önemli ölçüde destek oluyor. Dünya Ekonomik Forumu'nun yaptığı açıklamalara göre 5G teknolojilerinin küresel olarak farklı bölgelere ulaşması, sürdürülebilirliği artırmak ve UNDP'nin 2030 yılına kadar Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları için koyduğu hedeflere ulaşması için kritik bir rol oynayacak. Gelişen 5G altyapısı; toplumsal cinsiyet eşitliğine, insana yakışır iş ve ekonomik büyümeye, eşitsizliklerin azaltılmasına ve barış, adalet ve güçlü kurumların oluşmasına katkı sağlayacak."
2025'E KADAR 1,8 MİLYAR BAĞLANTI
SAP Türkiye Genel Müdürü Uğur Candan'ın aktardığı bilgilere göre, değişen çalışma koşulları ve artan küreselleşme, bir kurumsal ağın birbirinden farklı fiziksel konumlarda yer alan pek çok cihazın, kullanıcının, ağ sisteminin birlikte çalışabilirliğini gerektirmeye başladı. Madalyonun diğer yüzünde, gelişmeyi sürdüren bağlantı teknolojilerinin son harikalarından olan 5G, işletmelerin bu taleplerine yanıt verebilecek kapasiteleri sunabilir hale geldi. Dolayısıyla 5G ve dijitalleşme arasında karşılıklı bir ilişki olduğunu, dayanıklılığın, sürdürülebilirliğin, esnekliğin sağlanabilmesi için gerekli olan dijitalleşmenin, bu ihtiyaçlar paralelinde gelişen, daha hızlı veriyi daha kısa sürede işleyen, düşük gecikme süresiyle karar vericilerin harekete geçme kabiliyetlerini geliştiren, ölçeklenebilirlik imkanlarıyla uzun vadede katkı sağlayan 5G teknolojileri tarafından hızlandırıldığını söyleyebiliriz. GSMA Intelligence, 5G'nin 2025'e kadar 1,8 milyar bağlantıya olanak tanıyacağını öngörüyor. Oxford Economics tarafından hazırlanan bir araştırmada ise 5G'nin halihazırda 96 ülkede kullanılabildiği, 5G'nin 2025'e kadar toplam mobil bağlantı kapasitesinin dörtte birini üstleneceği tahmin ediliyor. 2022 tarihli bir rapor, 5G aboneliklerinin 2027 sonuna kadar dünya çapında 4,4 milyara ulaşacağını, yalnızca 2022'nin ikinci çeyreğinde 5G özellikli mobil cihaz büyümesinin 70 milyon olduğunu söylerken, 2019 - 2022 arasında 4G ve 5G mobil telefon satış makasının kapandığı ve 5G'nin yıllık satışlarda 4G cihazları geride bıraktığı biliniyor. İş dünyasına bakıldığında, karar vericilerin yarısından fazlasının 5G hakkında "çok şey" duyduklarını söylediği, neredeyse yüzde 48'inin ise işletmelerinin 5G dönüşümüne hazır olduğunu belirttiği kaydediliyor.
TÜRKİYE AKILLI ŞEHİRLER İÇİN HAREKETE GEÇTİ
Ülkemizde de 5G odağındaki ulusal stratejiler için çalışmaların 2016'da başladığına işaret eden Candan, "BTK tarafından kurulan Türkiye 5G Forumu, 5G altyapısının geliştirilmesi, ürün ve hizmetlerin dönüşüme hazırlanması ve bu yeni bağlantı teknolojisinde standardizasyonun sağlanması için çalışmalar yürütüyor. 2018'de başlatılan çalışmalar neticesinde, 5G geçişinde ihtiyaç duyulan kritik altyapıların yerelde üretilmesi planlanıyor. 5G'nin otomotiv gibi sektörlerdeki yansımaları için özel çalışmalara da imza atılırken ülkemizin 2023 hedefleri içinde 5G teknolojilerinin akıllı şehir uygulamalarında kullanımı için harekete geçildiğini biliyoruz. Yürütülen güncel testlerde indirme hızlarının saniyede 1 gigabite ulaştığı, gönderme hızlarının ise 90 megabit seviyelerine ulaştığı görüldü. Ülkemiz, kamu, özel sektör ve üniversiteler iş birliğiyle küresel trendleri yakından takip ederek bu trendleri ulusal stratejiler içinde konumlandırıyor ve bölgesinin teknoloji benimsemesi açısından önde gelen ülkeleri arasında başı çekiyor" diyor.
5G'nin, bir önceki versiyonuna kıyasla internet hızını 10 katına kadar artırmasının beklendiğine de vurgulayan Candan, "SAP olarak bizim de sıkça üzerinde durduğumuz akıllı ve sürdürülebilir işletmeler, 5G'nin ultra geniş bant ağları sayesinde çok daha yetenekli hale gelecek. Zira endüstrinin her köşesine yayılan ve giderek büyümesi beklenen IoT cihazlarının, sensörlerin ve akıllı cihazların sorgu ve yanıt süreleri hızlanacak. 5G, uç bilgi işlem dediğimiz, veri işlemeyi ağın ucundaki cihaz ve sunuculara yaklaştırma kabiliyetlerini de yükseltecek. Bu sayede yüksek teknolojiyi kullanan ve dijital dönüşüm stratejisini kademe kademe hayata geçiren işletmeler, akıllı işletmelere dönüşebilecek. 5G ile iş süreçlerindeki hızı, performansı ve kararlılığı artan akıllı işletmeler, veriye dayalı karar alma konusunda rekabet avantajı elde edecek. Bunu başarmak, sürdürülebilirlikten kullanıcı deneyimine, envanter yönetiminden tedarik zinciri süreçlerine, finansal operasyonlardan insan kaynaklarına her iş katmanında daha fazla verimlilik anlamına geliyor. 5G'yi benimseyen işletmelerin ürün ve hizmet kalitesinin artacağını düşündüğümüzde, bu teknolojinin doğrudan tüketicilerin yaşam kalitesinde iyileşmeyi getireceğini öngörmek mümkün" diye konuşuyor.
Candan'ın aktardıklarına göre, Boston Consulting Group'un tahminleri, 5G ekonomisinin 2030'a kadar yalnızca ABD ekonomisine 1,4 ila 1,7 trilyon katkıda bulunacağına işaret ediyor. Her yeni teknolojide olduğu gibi 5G'de de yaygın bir benimsenme, küresel ekonomik büyümeyi beraberinde getiriyor. Teknolojiyi insan hayatını iyileştirmek için kullanan SAP, bu tahminlerden hareketle Haziran 2018'de 5G İnovasyon Konseyi'ni hayata geçirdi ve farklı endüstrilerden SAP müşterilerinin 5G'nin olanaklarını birlikte keşfedebilmeleri amacıyla bir platform kurdu.
"KÖKTEN DEĞİŞİME ZORLADIĞIMIZ BİR ÇAĞDAYIZ"
Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Tombalak, "Yıkıcı, Yenilikçi Teknolojiler"in hem iş dünyasını hem de günlük hayatımızı kökten değişime zorladığı bir çağda olduğumuza vurgu yaparak, "Yapay zekâ, robotlar, akıllı sistemler ve pek çok alandaki yeni nesil teknolojiler tüm sektörlerde iş yapış şekillerini dönüştürdü ve dönüştürmeye devam ediyor. Son olarak bu halkaya 5G de eklendi. 5G, başlı başına yeni bir çağın başlangıcını temsil ediyor. Bu doğrultuda 5G'yi bir telekomünikasyon teknolojisi olarak değil, yeni bir endüstri devrimi olarak tanımlamak mümkün. 5G'yle hayatımızın nasıl değişeceği sorusunu en basit şekilde açıklamak gerekirse, hız limiti olmayan otobanda yüksek hızlara çıkabilecek bir otomobille yapabileceklerinizi endüstriye taşımak olarak ifade edebilirim. Akıllı şehirler, akıllı binalar, endüstri otomasyonu, robotlar, insansız arabalar, yüksek kapasiteli kameralar ve daha birçok yenilik 5G ile birlikte hayatımızdaki ağırlıklarını artıracak" diyor.
5G'nin iletişimde sağladığı düşük gecikme süreleriyle, neredeyse gerçek zamanlı işlemlerin sağlanacağı, uzaktan cerrahi, sağlık, savunma ve ulaşım gibi sektörlerdeki yıkıcı değişimlere; gelecekte ise çok daha yüksek hızlara bağlı olarak sanal gerçeklik uygulamalarına, eğitim, turizm ve eğlence gibi sektörlerde de dönüşüme hep beraber tanıklık edeceğimize değinen Tombalak'a göre, söz konusu yeniliklere toplumsal açıdan erişimin sağlanması adına sektörün öncü firmaları ve endüstri paydaşlarının iş birliği kritik önem taşıyor. Eğer rekabette öne çıkmak isteyen, hedefleri olan, daha fazla kazanç hedefleyen bir şirket ya da kurumsanız 5G'ye yatırım yapmanız şart.
ENDÜSTRİ DEVRİMİNİ SAĞLAYACAK BİR HABERLEŞME TEKNOLOJİSİ
5G, hepimizin bildiği gibi, özellikle makineler arası iletişimin çok hızlı gerçekleşmesini sağlayan, endüstri devrimini sağlayacak bir haberleşme teknolojisi. Bugüne kadarki 3G ve 4,5G gibi haberleşme nesilleri bireylere hitap eden servisleri ön plana çıkartırken 5G kurumsal uygulamalarda etkin rol oynayacak. 5G yüksek veri hızı, azaltılmış gecikme süresi, enerji tasarrufu, azaltılmış maliyetler, artırılmış sistem kapasitesi ve büyük ölçekli cihaz bağlantısı elde etmeyi amaçlıyor. 5G'nin sağladığı yüksek hız ve düşük gecikme sayesinde bireyler, hem sabit internet hızlarına üstelik kablosuz bir şekilde erişebilecek hem de kalabalık mekanlardaki deneyimlerini iyileştirebilecek. Bireyler için, bulut tabanlı oyunlar, farklı canlı yayın deneyimleri, hologram ve benzeri teknolojiler ile gerçeklik hissinin artırılmasını sağlayan daha sürükleyici deneyimlerin yaşanacağını ifade eden Tombalak, "5G teknolojisinin etkileri yakın gelecekte birçok sektörde daha belirgin hale gelecek birçok yenilik ve inovatif uygulamaya temel oluşturacak. Endüstri ve şehirler tarafında gerçek zamanlı haberleşme ve otomasyonun sağlanması ile çok farklı kurgular hayatımızda olacak. Ericsson'a göre, küresel 5G kapsama alanı, 2022 sonunda yüzde 35'e ulaşmış durumda. Bu oran Kuzey Amerika'da yüzde 95 ve Avrupa'da yüzde 58 iken, MEA'da yüzde 8 ve Asya-Pasifik'te yüzde 13. 5G dünya çapında hızla uygulanıyor olsa da Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), halen, tele tıp ve otonom sürüş gibi yüksek bant genişliğine ve düşük gecikme süresine dayalı ek uygulamaları desteklemek için 5G teknik standartlarını geliştiriyor. Bu da bize, 5G evriminin hala nispeten erken-orta aşamalarında olduğumuzu gösteriyor" diye konuşuyor.
Türkiye'nin henüz 5G spektrum ihalesini ilan etmediğini ve şu anda sadece LTE hizmetleri sağlandığını belirten Tombalak, sözlerini şu şekilde sürdürüyor: "Ancak bizde de 5G'ye geçiş süreci devam ediyor. 5G altyapısı oluşturma ve genişletme çalışmaları hızla ilerlerken, mobil operatörler 5G ağlarını kullanıcıların erişimine sunmak ile ilgili hazırlıklarını yapıyorlar. Belli alanlarda da hayata geçirilen çok inovatif ve hayata değer katan vakalar ve projeler görüyoruz. Benzeri projelerin ve sektörel uygulamaların daha da artarak devam edeceğini düşünüyorum. Bu süreç, özellikle altyapı yatırımları ve frekans lisanslamalarının tamamlanmasıyla bundan sonra daha hız kazanacaktır."
DÜNYADAN BAŞARILI ÖRNEKLER
5G ile gelen hızlı veri iletimi, düşük gecikme süreleri ve yüksek bağlantı yoğunluğu sayesinde, çeşitli sektörlerde büyük dönüşümlere hep birlikte şahit olacağımızın altını çizen Tombalak, "Özellikle 5G tabanlı IoT uygulamalarının, birçok sektörde Dx girişimlerinin önemli bir hızlandırıcısı olacağını öngörüyoruz. Hep gelecek zaman kipiyle konuşuyoruz ama birçok alanda 5G uygulamaların başarılı sonuçlarını da görmeye de başladık. Reel örneklere baktığımızda, özellikle sağlık, madencilik, limanlar, tarım, toplu taşıma ve üretim gibi sektörlerde çokça başarıyla hayata geçirilmiş proje görüyoruz" diyerek sektörlere göre bazı çarpıcı adaptasyon örneklerini şöyle sıralıyor:
-Endüstriyel Sektör: 5G teknolojisi, endüstriyel üretim süreçlerinde verimliliği artırmak ve işletmelerin rekabet avantajını güçlendirmek için önemli bir araç. Örneğin, endüstriyel bir üretim şirketi, 5G tabanlı akıllı üretim sistemleri sayesinde üretim hatlarını optimize edebiliyor ve verimliliği artırabiliyor. Nesnelerin interneti (IoT) cihazları ve sensörler aracılığıyla, üretim süreçleri daha etkin bir şekilde yönetilebiliyor ve hata oranları azaltılabiliyor. Örnek olarak Mercedes Benz fabrikası, 5G teknolojisinin sunduğu güvenilir düşük gecikmeli iletişim sayesinde, otomasyon, yapay zekâ ve öngörücü bakım gibi yenilikçi çözümlerden tam anlamıyla faydalanırken, aynı zamanda üretim hatlarının esnekliğini, verimliliğini ve kalitesini gerçek zamanlı olarak iyileştirmeyi başardı. Otomobil üretim hattında otomatik kalite kontrolü sağlayarak da üretim sonrası test ihtiyacını ortadan kaldırıp verimliliği artırarak, çok ciddi bir ekonomik fayda sağlamış oldu.
-Sağlık Sektörü: Sağlık hizmeti sağlayıcıları, 5G teknolojisini kullanarak hizmet kalitesini artırabilirken, sağlık hizmetlerinin yaygın ve daha etkili bir şekilde sunulmasını sağlamayı da başarıyorlar. IDC'nin ABD Sağlık Hizmeti Sağlayıcıları, Teknoloji ve Bağlantılı Sağlık Araştırmasına göre, her üç sağlayıcıdan ikisi, önümüzdeki bir ila üç yıl içinde çok çeşitli alanlarda 5G kullanımını hayata geçirmek için 5G özellikli birçok teknolojiye gerekli yatırımları yapmaya başladı. Benzer şekilde, sağlık hizmeti sağlayıcıları arasında yapılan bir araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 28'i 5G'nin önümüzdeki beş yıl içinde sağlık hizmetlerini etkileyecek en önemli teknoloji girişimi olduğunu belirtiyor. Zhengzhou Üniversitesi Hastanesi örneğinde olduğu gibi, kablosuz hastane içi izleme, uzaktan danışma ve acil durum müdahalesi, uzaktan hastalık teşhisi ve ameliyat gibi uygulamalar, hızlı ve güvenli sağlık hizmetleri sunarak çok daha fazla insana erişimi mümkün kılır hale geldi. Yüksek kaliteli tıbbi hizmetlere her yerden erişebilmekten gerçekten de fark yaratacak.
-Madencilik Sektörü: Madencilik endüstrisi, dünyanın her yerinde verimlilik ve özellikle de güvenlik açısından büyük zorluklarla karşı karşıya. 5G teknolojisi, madencilik operasyonlarını optimize etmek ve sürdürülebilirliği artırmak için önemli bir rol oynamaya başladı. Örneğin, Elkview Kömür Madeni, Kanada'da 5G teknolojisi ile yüzey ve yer altı iletişimi arasında hızlı ve güvenilir bağlantılar kurarak, operasyonlardaki güvenlik önlemlerini ve verimliliği ciddi oranda artırabilmeyi sağlarken, işletme maliyetlerini de önemli ölçüde düşürmeyi başardı. Yine Brezilya'daki bir başka proje ile, insansız madencilik teknolojisinin geliştirilmesi ve işletilmesinde 5G'nin etkin şekilde uygulanması için önemli bir yol alındı. İnsansız kamyon, sondaj kulesi ve ekskavatör kullanmanın hedeflendiği proje ile de 5G ile gelen birçok kazanımı birlikte göreceğiz.
-Limanlar ve Taşımacılık: Limanlar ve taşımacılık sektörü, lojistik operasyonlarını optimize etmek ve sürdürülebilirliği sağlamak için 5G teknolojisi yine yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Livorno Limanı örneğinde olduğu gibi, 5G teknolojisi sanal ve artırılmış gerçeklik (VR/AR) ile lojistik operasyonların verimliliğini artırabiliyor ve daha sürdürülebilir bir liman yönetimi sağlayabiliyor. Bu proje ile birlikte, 5G uzaktan kumandalı portal ve rıhtım vinçleri aracılığıyla verimlilikte yüzde 25 iyileşme hedefleniyor. Gerçek zamanlı büyük veri toplama ve analitiği sayesinde, akıllı otomasyonun artırılarak insanlar ve cihazlar arasında daha iyi koordinasyon için zemin hazırlayacağını ve bu sayede maliyetlerin düşeceğini ve yine verimliliğin artacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.