Sonunda değerleri anlaşıldı

YEŞİM OKSAY / Evlerde salgın fırtınasının geçmesini beklediğimiz günlerde sağlığımızın önemini bir kez daha anlamış olduk. Sağlıklı olmanın en temel kurallarından biri de doğru ve sağlıklı besinler tüketmek. Bu dönemde tüketiciler güvenilir gıdaya ulaşabilmek için alışkanlıklarını bir ölçüde değiştirmeye başladı. Özellikle üst gelir gruplarında görülen gıda ürünlerini "yerinden alma" eğilimi daha da güçlenmiş görünüyor. Bu nedenle "tarladan sofraya" anlayışıyla hizmet veren girişimler bu dönemde popülerleşti. Bu alanda hizmet veren firmalardan aldığımız bilgilere göre, ilkbaharın etkisini hissettirdiği günlerde en çok enginar, bakla, bezelye, çilek, çağla, siyez buğdayı, ev yapımı sirke gibi ürünlere talep var. Üreticiler talepten tüketici ise doğal ürünlerden memnun.

SARI KİVİ ÜRETİYOR

Misbahçem, Beykoz'un Cumhuriyet Köy mevkinde "üreticiden tüketiciye" fikriyle Işıl Artvinli ve babası tarafından kurulmuş. Artvinli, "Babamın bir bataklığı ıslah edip, 32 bin ağaç dikmesi fikri beni çok etkiledi. Babam 60 yaşında bunu yapabildiyse ben de yeni nesil olarak yaratıcılığımı ve teknolojik donanımımı kullanarak bunu bir işe dönüştürebilirim diye düşündüm. Üreticinin emeğinin hakkını hiç alamadığı, aracıların kazandığı, tüketicinin ise kimyasal dolu ürünleri çok pahalıya aldığını fark edince, bunu doğrudan insanlara nasıl ulaştırabilirimin peşine düşüp, e-ticaret üzerinden sadece bahçelerimizde yetiştirdiğimiz ürünlerin satışını Türkiye'nin her yerine ulaştırmayı aklıma koydum" diyor.

Son dönemde günlük siparişlerin 4-5 kat arttığını ifade eden Artvinli, "Müşteri memnuniyeti ve tüketicilerin tavsiyeleri üzerine Misbahçem'e olan talep çoğaldı. Bizimle yeni tanışan kişiler için kampanyalar yapıp evde kal çağrısına destek veriyoruz" diyor. Yetiştirdikleri ürünler hakkında bilgi veren Artvinli, "Elma (12 çeşit), kiraz, çilek, kivi ve Türkiye'deki tek sarı kivi üreticisiyiz. Bahçelerimizde 18 çeşit meyve yetiştiriyoruz. Yazın en çok rağbet gören sebzelerimiz, domates, biber, kabak, patlıcan, kavun, karpuzun yanı sıra süs balkabakları, enginar ve atalık tohumdan üretimini yaptığımız mısırımız" diyor.

"AYNI GÜN KARGODA"

Sürdürülebilir tarıma çok önem verdiklerini ifade eden Artvinli, Misbahçem'de bir ürünün çekirdeğine kadar her şeyinden yararlandıklarını ifade ediyor. Özellikle bu dönemde sebzelere çok talep geldiğini aktaran Artvinli, "Ürünlerimizi soğuk hava deposuna konulmadan, sipariş verildiği anda taptaze toplayıp o gün kargoya veriyoruz. Bağışıklık sistemini güçlendiren, doğal fermente elma sirkelerimize, lakto fermente turşularımıza, antiviral ve antiseptik olan bal ve arı ürünlerimize de talep yoğun" diyor. Dalından meyve toplama etkinliklerine koronavirüs etkisine yitirine kadar devam edemeyeceklerini belirten Artvinli sözlerini şu şekilde tamamlıyor:

"Okul ziyaretleriyle gelen öğrencilerle yaptığımız fide dikme, tohum ekme ve dalından meyve toplama tarım atölyelerimizi bu yıl yapamadığımız için çok üzgünüz. Ancak Misbahçem'in minik çiftçilerine yakında online tarım atölyeleri düzenlemeye başlıyoruz. Kurulduğumuz günden beri misyon edindiğimiz yeni nesli toprakla buluşturma etkinliklerine evlerden ve en azından balkonlardan devam edeceğiz." Misbahçem ürünleri Türkiye'nin her yerine en geç 48 saat içinde teslim ediliyor. İstanbul'da ise gün içinde verilen siparişler ertesi gün teslim oluyor.

"TALEP ARTTI"

Kastamonu'nun Daday ilçesinde yaklaşık 100 dönüm arazide üretim yapan İksirli Çiftlik, İksir Aydın tarafından hayata geçirilmiş bir girişim. Son zamanlarda talep ve yoğunluğun ciddi şekilde arttığnı ifade eden Aydın, "Bugün organik olarak ürettiğimiz pek çok ürünü ülkenin her köşesine ulaştırıyoruz. Ürünlerimiz tarlalara, bahçelere ekimini yaptığımız ürünlerin yanı sıra temel maddesi doğa olan, hiçbir katkı maddesi içermeyen, geleneklerin imbiğinden süzülerek üretilmiş ürünler" diyen Aydın, turizm faaliyetleriyle birlikte üretimlerimlerini daha çok kişiyle paylaşmaya başladıklarını belirtiyor.

İksirli Çiftlik'te organik sertifikalı atalık siyez buğdayı, bulguru, unu, eriştesi, tatlı&tuzlu kurabiyeleri; kesme erişte grupları, tarhana grupları, reçel, marmelat, turşu, sirke çeşitleri, kuru bitkiler ve mantarlar, yağlar, soslar, atıştırmalıklar, süt ürünleri ve kümes hayvanları gibi farklı ürünlerin üretimi yapılıyor. Aydın, ayrıca üryani eriği, kiren (kızılcık), karamuk, mürver, müsellim, kantaron gibi pek çok ürünün mevcut olduğu bilgisini de veriyor. Aydın, ürünleri doğru ürün doğru fiyat politikasını gözeterek internet üzerinden tüketiciye ulaştırdıklarını ifade ediyor.

100'DEN FAZLA ÜRÜNÜ VAR

Canakkaleden.com yaklaşık beş yıldan beri hizmet veren bir firma. Salgın sonrası talepte ciddi bir artış yaşandığını ifade eden firma sahibi Fatih Doğan, "İnsanlarımız doğal ürünlerin öneminin farkına vardı" diyor. Zeytin, reçel grupları, salça, ev yapımı makarna, Ezine peyniri gibi pek çok farklı ürün seçeneği bulunduğunu ifade eden Doğan, "100'ün üzerinde ürün seçeneğimiz var. Tüm Türkiye'ye ayrıca yurtdışına gönderilerimiz oluyor" açıklamasını yapıyor. Ürünlerin yüzde 95'e yakınının kendi imalathanelerinde üretildiği bilgisini veren Doğan, "Hammadde ne kadar kaliteli olursa ürün de o kadar kaliteli olur. Bizle birlikte tüm üreticilerimiz ürünlerini değerinde satabilsinler diye çiftçilerimizden piyasa değerinden ortalama yüzde 30-40 fazla bir fiyatla alım yapıyoruz" diyor.

"YEMEDİĞİNİ YEDİRMEYECEKSİN"

"Bizim topraklardan" Denizli Tavas ve Aydın'ın Nazilli bölgesindeki yerel lezzetleri tüketiciyle buluşturan bir girişim. Sağlıklı beslenme bilincinin arttığı son zamanlarda doğal gıdaya yönelimin dikkate değer bir düzeye ulaştığını ifade eden firma yetkilisi, "Doğal gıdaya olan talep yüzde 200 arttı. Bunda salgının da etkisi var" diyor. Firma, incir, ceviz, badem başta olmak üzere elma sirkesi, pekmez, tarhana, tambuğday unu, mısır unu ve çeşitli meyve sebze üretimi yapıyor. Mevsimine göre, enginar, yeşil erik, badem çağla gibi ürünlerin gönderimi de yapılıyor.

Türkiye'nin her yerine gönderim yapıldığını belirten yetkili, "Yemediğini yedirmeyeceksin anlayışıyla müşterilerimize hizmet veriyoruz. Ürünlerimiz kendi üretimimiz veya kendi tarlamızda, bahçemizde yetişiyor. Her şey başlangıçtan son tüketiciye ulaşıncaya kadar kendi kontrolümüz altında" açıklamasını yapıyor. Organik, doğal ürünlerin pahalı olduğu algısı hakkında ise şu değerlendirmeyi yapıyor: "İnsanımız bilinçlendikçe buna hak veriyor. Çünkü bu tarz ürünlerin yetiştirilip, üretilmesindeki güçlükleri öğreniyorlar. Bizim fiyat politikamız yüzde 10-15 kâr marjıyla çalışmak. Bazı alıcılara ucuz bile gelen ürünlerimiz var. Bunun sebebi kendi üretimimiz olması."

"MEVSİM ÜRÜNLERİNE TALEP YOĞUN"

Yerel ve organik tarım yaparak tüketiciye siparişleri ulaştıran bir diğer işletme ise Organik Pazar. 2014'te organik tarım sertifikasını alarak işe başlayan işletme 2019'dan bu yana ise online siparişlerle son tüketiciye ulaşıyor. Çiftlikte organik mevsim sebze ve meyveleri, bakliyat, hububat üretimi yapıtklarını ifade eden işletmenin kurucusu Lütfiye Aslanoba,"Organik hayvancılık için yonca, arpa, ayçiçeği ve buğday da yetiştiriyoruz. Üretim alanımızda mevsiminde özenle yetiştirdiğimiz sebzelerimizden organik ve sağlıklı konserveler, salçalar hazırlıyoruz" diyor. Satışlarda yüzde 60 arttığını ifade eden Aslanoba, "Mevsim sebzeleri çok seviliyor. Bu yörenin meşhur lezzetleri, karaoğlan fasulyesi ve yerli nohut da tercih edilen ürünlerimiz" ifadelerini kullanıyor. Organik ürünlerin üretim maliyetlerinin yüksek olmasından bahseden Aslanoba sözlerini şöyle tamamlıyor:

"Verimi artırmak ve zararlı mücadelesi için herhangi bir kimyasal ilaç veya gübre kullanmıyoruz. Bu durum, özellikle yabancı ot mücadelesinde işçiliğimizi çok yükselterek üretim maliyetlerimize ve dolayısıyla ürün fiyatına etki ediyor. Amacımız olabildiğince fazla kişinin doğru gıdaya ulaşabilmesini aynı zamanda işimizin de sürdürülebilirliğini sağlamak, ürün fiyatını belirlerken de bu iki amacımızı göz önünde tutuyoruz. Her ile gönderim yapıyoruz. Haftalık siparişler, aynı gün sahadan toplanıp kargo ile gönderiliyor."

YEREL ÜRETİCİNİN YANINDA

Köy Bohçası, Fethiye'de yerel üreticilerden ürünleri tedarik ederek online olarak satışa sunan bir firma. İki ortak olan Yeşim An Kaya ve Gülsüm Sağlamer tarafından 2016'dan bu yana hizmet veren firma, tedarik edilen ürünleri depolamadan, soğuk zincire sokmadan Türkiye'nin dört bir yanına gönderiyor. Kayaköy ve yayladan dokuz üretici ile çalıştıklarını ifade eden Kaya, "İstanbul, Ankara, İzmir ve Muğla bizi en çok tercih eden iller. En çok sebze ve meyve tercih ediliyor, ikinci sırayı ise kahvaltılık ürünler ile baklagiller alıyor" diyor. Her ürünü mevsiminde satışa sunduklarını ifade eden Kaya, "Ürünlerimize olan talep yüzde 100'ün üzerinde artış gösterdi ve bunun artarak devam edeceğini öngörüyoruz. Türkiye doğal ürünün gerekliliğini ve yerel üreticilerin desteklenmesinin önemini anlamaya başladı. Amacımız ithal fide ve tohumlar yerine yerelleri korumak ve yetiştirmek" açıklamasını yapıyor ve siparişlerin tüketiciye ulaştırılma sürecini ise şu şekilde anlatıyor: "Ürünler, sipariş onay tarihinden itibaren ürün toplama günlerine göre bulunulan il ve ilçenin konumuna göre 24 ila 48 saat içerisinde sofralarda oluyor. Ne var ki bugünlerde salgın nedeniyle zaman zaman gecikmeler yaşayabiliyoruz."

"FİDE MALİYETİ 800 EURO"

Kuşkonmaz üretimine 2004'te Silivri'de başlayan Arman Badur, bugün Eskişehir Sarıcakaya'da Kuşkonmaz Vadisi markasıyla 35 hektarlık bir alanda üretim yapıyor. Türkiye'de ticari üretiminin ender seviyede olduğunu görerek bunu bir girişim fırsatı olarak değerlendirdiğini ifade eden Badur, "Son yıllarda da erkenci üretim için başka üreticilerle Antalya ve Muğla'da üretimler planladık. Son altı yıldır dünya standardı olan Globalgap sertifikasyonu ile üretim yapıyoruz" diyor. Badur'un Nomad Tarım adlı firması fide üretimi de yapıyor. Yerli üretimi artırarak daha fazla kişiye ulaşmayı hedeflediklerini söyleyen Badur, Türkiye'de yılda yaklaşık 350 ton kuşkonmaz üretildiğini, aynı miktarda da taze ve donuk ithalatı yapıldığı bilgisini paylaşıyor. Pazarın her yıl düzenli olarak büyüdüğünü söyleyen Badur, 1 dekar için gerekli kuşkonmaz fidesinin ortalama 2 bin 800 adet olduğunu aktarıyor ve "Dekar başına ortalama fide maliyeti 800 euro. Kendi üretimlerimiz dışında Muğla-Ula'da ve Antalya-Aksu ve Serik'te toplam 40 hektar alanda sözleşmeli üreticilerimiz mevcut" bilgisini veriyor.

2020 sezonunda ortalama üretici fiyatının 25 TL, toptan satışının ise 35 TL civarında olmasını beklediklerini ifade eden Badur, üretim artmasına rağmen talebe yetişilemediğinden fiyatlarda yükselişin sürdüğünü söylüyor. Bu alanda asıl fırsatın ihracatta olduğunu ifade eden Badur, "Avrupa'da yılda 450 bin tonluk bir taze kuşkonmaz pazarı var. Bunu değerlendirmek için pozisyon alıyoruz. Yeni yatırımcıların da ağımıza katılmasıyla üretimi önümüzdeki üç yılda 300 hektara çıkararak ciddi bir ihracat geliri sağlamayı hedefliyoruz" şeklinde konuşuyor. Bu alana yatırım yapmak isteyen girişimcilere de bilgi veren Badur sözlerini şöyle tamamlıyor: "Kuşkonmaz yatırımı yapmak isteyen potansiyel üreticiler Ziraat Bankası'nın yedi yıl vadeli sübvansiyonlu kredileriyle bizden fide alarak alım garantili sözleşmeli üretim çerçevesi kapsamında geleceğin bu yüksek getirili sektöründe yerlerini alabilirler." Firma online kanallardan Türkiye'nin her yerine fide gönderim yapıyor.

Aslı AKSOY / Elibelinde Tarım Kurucusu

"İhracat potansiyeli yüksek bir ürün"

Muğla'nın Ula İlçesine bağlı Yeşilçam Köyü'nde 40 dönüm alanda organik üretim esaslarına göre üretim yapıyoruz. Elibelinde, tarım sektörünün aslında kırsal yaşamın kalbi olan çiftçi kadınları, toprağa olan tutkumuzu, yaptığımız işi ifade ediyor. Bu işe 2014'de önce 2.5 dönümde deneme üretimi yaparak başladım. Sonuçlar başarılı olduktan sonra 2015'de 20 dönüm, ardından komşu tarlalarla birlikte bugün toplam 40 dönüm araziye ulaştım. Yurtiçinde talep, her sene yüzde 30-35 büyüyor. Maalesef dikiliş alanları hâlâ çok az. Kuşkonmaz, tüketiminin en yoğun olduğu Avrupa pazarlarına yakınlığımız nedeniyle aynı zamanda ihracat potansiyeli çok yüksek bir ürün. Bu sezon, Antalya'da 200 dönüm daha beyaz ve yeşil kuşkonmaz üretimi için yeni yatırım yapıyoruz. Kuşkonmaz kilogram satış fiyatımız sezon ortalamasında 35 TL bandında gerçekleşecek. Son tüketici ise 50-55 TL seviyesinde tüketiyor. Geçen sene ortalama satış fiyatımız 30 TL idi. Girdi maliyetlerinin son bir senedeki artışı, yatırım/üretim maliyetleri ve bir de organik tarım maliyetlerinin eklenmesiyle fiyatı yükselen kuşkonmazın ulaşılabilir bir seviyede kalması için çalışıyoruz. Kargo ile Türkiye'nin her şehrine gönderim sağlıyoruz. Kuşkonmaz üretimi zevkli ancak zahmetli, emek yoğun bir süreç ve sabır istiyor. Bir kuşkonmaz tarlasından, 10 yıl boyunca hasat alınabiliyor.

Yerel ürünleri satan siteler

• İksirli Çiftlik
• Portakal Tadında
• Mis bahçem
• Kocamaar Çiftliği
• Rani Çiftliği
• Kaptan'ın Ceviz Çiftliği
• Canakkaleden.com
• Peknar
• Nefisköy
• Köy Bohçası