Milyonerler eylemde: “Bizden vergi alın!”
PARA GÜNCEL/ ALEV RİGEL Vergi gibi sevimsiz bir konuda kim böyle bir söz söyler ki? Ama söylüyorlar. Hem de milyonerler söylüyor. Zengin ve yoksul arasındaki uçurumu biraz olsun kapatmak için hükümetlerin zenginlerden daha çok vergi almaları gerektiğini vurgulayan bir grup milyoner, aksi halde kitlesel huzursuzluğun çatışmalara ve şiddete dönüşeceği tehlikesinin olduğunu hatırlatıyor.
Kendilerini "Vatansever Milyonerler" olarak tanıtan grup, zaman zaman dünyanın belli kentlerinde, pankartlarla gösteri yapıyor. Elbette ki barışçıl bir şekilde. Binlerce dolarlık takım elbiseleriyle kaldırımlara, sokaklara, merdivenlere, parklara oturarak eylemlerini gerçekleştiriyorlar. Ellerinde "Vergiye güveniriz" (In Tax We Trust) pankartlarıyla (Amerikan dolarının üzerinde yazan "Tanrı'ya güveniriz – In God We Trust" sloganından esinlenmişler. Vatansever Milyonerler, 2010'da ABD'de Erica Payne tarafından kuruldu. 200'den fazla üyesi var).
Küresel yoksulluğu hafifletmeye çalışan bir kurum olan Oxfam'ın hesaplamalarına göre zengin ve yoksul arasında giderek ağırlaşan eşitsizlik, önümüzdeki yıl 263 milyon kişiyi daha yoksul hale getirecek. Onlarca yıllık çabalar da boşa gitmiş olacak. Çünkü hem hükümetlerin hem de sivil toplum kuruluşlarının, açığın kapanması yönünde etkili çabaları bulunuyordu (Oxfam, 21 bağımsız hayır kurumunun oluşturduğu bir konfederasyon. 1942'de Oxford'da kuruldu ama bugün genel merkezi, Kenya'nın başkenti Nairobi'de).
Vatansever Milyonerler'in İngiltere'deki sözcüsü, iş adamı ve danışman Phil White, "Dünyanın bir bölümü ekonomik krizlerin ağırlığı altında çökerken milyonerlerin, milyarderlerin ve dünya liderlerinin bir araya gelerek bu küresel sorunun çözümü konusunda görüşmesinin ve karşılıklı fikir alışverişinde bulunmasının zorunlu hale geldiği son derece açıktır" diyor. White, sözlerine şöyle devam ediyor: "Siyasi liderlerin bu uçurumu artık iyice görmeleri ve tahlil etmeleri gerekir. Vergi, vatandaşların refah içinde yaşamalarını sağlamak için hükümetlerin elindeki en önemli kozdur. Bizler daha fazla vergi verebilecek durumdayız. Hükümetler, bu fırsatı iyi değerlendirmeli. Biz zenginlerden daha fazla vergi alın. Alın ki, sosyal adaletsizlik mümkün olduğu kadar azalsın."
177 MİLYARDER VAR
Milyonerler, özellikle İngiltere'de böyle bir çıkışa neden ihtiyaç duydu? Çünkü İngiltere'de 177 milyarder olduğu açıklandı. Bu rakam, önceki yıllardan yüzde 20 daha fazla. Hepsinin ellerinde tuttuğu toplam servet, 653 milyar pound.
Milyarderlerin yanı sıra İngiliz halkı için de istatistikler ve tahminler yayınlandı. Buna göre önümüzdeki yıl, 250 binden fazla hane, roket hızıyla yükselen gıda maddeleri fiyatlarından ve akaryakıt faturalarından dolayı, yoksulluğa itilmiş olacak. Bu da toplamda 1 milyon 200 bin kişinin ekonomik açıdan zor bir durumda kalacağı anlamına geliyor. Rapor, ülkenin Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü'ne (National Institute for Economic and Social Research – NIESR) ait.
"Beni Vergilendirin" akımına katılan milyonerlerden biri de Marlene Engelhorn. Kendisi Alman çok uluslu kimya şirketi BASF'ı kuran ortaklardan birinin mirasçısı. "Öyle hissediyorum ki, harekete geçmekten başka bir seçenek olmadığı aşikar" diyen Engelhorn, "Burada oturup, birinin, bir yerlerde, birşeyler yapmasını bekleyecek değiliz. Sanayileşmiş ülkelerin vatandaşları olmamıza rağmen, ekonomik çarpıklıkların sosyal yaşantımızı ne kadar zorladığını görebiliyoruz. Hükümetler, artık kapalı kapılar ardında, özel mülkiyeti nasıl daha da zenginleştiririz hesapları yapmayı artık bırakmalıdır. Dünyayı dengelemenin, zenginleri vergilendirmenin zamanıdır" şeklinde konuşuyor.
"ULTRA YÜKSEK GELİRLİ BİREY"
Danimarkalı mühendis ve emlak zengini olan multimilyoner Djaffar Shalchi'nin görüşü ise şöyle: "Dünya Ekonomi Forumu Davos'ta, bir güvenlik çemberi içinde zenginlerin ve güçlülerin katıldığı toplantılar düzenleyerek halkın güvenini kazanamazsınız. Zenginlerin, sahip olduğu ayrıcalıkları bir kenara itip, dünyayı herkes tarafından kolay yaşanan bir gezegen haline getirmelerini bekliyoruz."
Greenwich Üniversitesi'nin araştırmasına göre İngiltere'de serveti 3.6 milyon pound'un üzerinde olan kesimin yüzde 1 oranında vergilendirilmesi halinde bile yılda 70 milyar pound vergi geliri elde edilebilir. Milyonerler için yüzde 1, küçük bir oran. Buna karşılık 70 milyar pound, orta halli İngiliz vatandaşları için pek çok hizmetin alınacağı büyük bir para.
Zenginlerin vergilendirilmesi çalışmaları Arjantin, Bolivya, Fas gibi ülkelerde başladı bile. Norveç ise bunu zaten yapıyor. Mal varlıkları 1 milyon 490 bin kronu (125 bin pound'u) geçen 500 bin kadar Norveçli, zenginliklerinin yüzde 0.85'i kadar ek vergi veriyor.
Kime milyoner deniyor? Bu tanımlama, ülkelerin para birimlerinin değerine göre değişiyor. Örneğin 1980'e kadar enflasyonun aşırı derecede yüksek olduğu Zimbabwe'de milyarderler, aslında yoksul kişilerdi (Ülke 1980'de, Zimbabwe Doları'nı terk etti. Onun yerine ABD doları, İngiliz sterlini, Güney Afrika randı ve Botswana pulası kullanıyor. Ekonomi düzeldiğinde yine kendi paralarına dönecekler). Gerçek milyonerleri ortaya çıkarabilmek için ABD doları cinsinden bir milyonu ya da milyonları olan kişilere milyoner deniyor. 2021'in aralık ayı itibariyle bütün dünyada 15 milyon kişi, milyoner. Bunların yüzde 47'si iş sahibi. Yüzde 23'ü, yüksek ücretler alarak kendini milyoner yapmış. Yüzde 16'sı ise kendisine miras kalmış. Yaş ortalamaları 61. Bu rakam, önceki yıllarda daha yüksekti. Gençlerin milyoner olması, yaş ortalamasını aşağı çekti. Milyonerler ortalama 3.05 milyon doların sahibi.
Bir de multimilyonerler var. Servetiniz 10 milyon doların üzerindeyse, siz bir multimilyonersiniz. Bunların sayısı ise 584 bin. Serveti 30 milyon doları aşanlara da "ultra yüksek gelirli birey" deniyor. 100 milyon doların üzerinde para, sizi "hekto-milyoner" yapıyor (hekto, yüz demek).
BORÇLU MİLYONERLER
En çok milyoner ABD'de var: 5 milyon 547 bin. Fakat milyonluk evlerde oturmalarına rağmen yüz binlerce Amerikalı, "milyoner" unvanına ulaşamıyor. Sebebi, banka kredisiyle ev sahibi olmaları. Evlerinin değeri milyon dolarlık olmasına rağmen, bankaya borçlarını ödeyemedikleri için milyoner olamıyorlar. 2007 yılına kadar uzanan emlak krizinde, "mortgage" (uzun vadeli ve düşük aylık ödemeli ev sahibi olma yöntemi) ile alınan evlerin taksitleri ödenemediği için insanlar hem evlerinden hem paralarından oldular.
New York, Tokyo, Los Angeles, Hong Kong, Londra, Chicago, Paris, San Francisco, Washington DC ve Dallas, milyonerlerin en çok görüldüğü kentler. Buna karşılık nüfusuna oranla en çok milyoner Monaco ve Cenevre'de bulunuyor.
Milyoner kelimesini, 1719'da Fransızlar icat etti. "Mississippi Balonu" patlamadan önce, Fransa'da pek çok kişi milyoner olmuştu. Mississippi, 1717'de Fransa'da kurulan bir şirketti. Amerika'nın güneyinde timsah dolu bataklıklarla kaplı Mississippi bölgesinin, fırsatlar ve zenginlikler sunduğu yalanını yaydı. Fransızlar bu şirketten hisse aldılar. Hisseler önceleri 500 livre'den satılıyordu (Fransa'nın o yıllardaki para birimi). 1719'da hisseler, on bin livre barajını aştı. Yüz hisse alan milyoner oluyordu. Sonra balon patladı.